Audycja o wekslu in blanco w „Radiu dla Ciebie”

Pod koniec sierpnia w Radiu dla Ciebie odbyła się audycja nt. prawa pracy oraz stosowanego w stosunkach pracownik-pracodawca zabezpieczenia wekslem in blanco. Wypowiadał się mec. Tomasz Tomaszczyk z kancelarii Bednarczyk Sokołowski.

Całej audycji można wysłuchać tutaj.

Poniżej transkrypcja fragmentów dotyczących weksla:

redaktor Robert Łuchaniak
[…] zostajemy pracownikami, podpisujemy umowę […] pracodawca podsuwa nam do podpisania weksel in blanco i twierdzi, że to jest na zabezpieczenie majątku firmy – telefonu, laptopa itp. A kiedy przestajemy pracować to zgłasza się wierzyciel żądając dziesięciu tysięcy złotych, czasem jest to już komornik. Czy to jest praktyka zgodna z prawem (pracy).

mec. Tomasz Tomaszczyk Zabezpieczanie wierzytelności z tytułu stosunku pracy przy pomocy weksla nie jest do końca zgodne z prawem, tylko jest jeden mały problem – trzeba sobie zdać sprawę, że zobowiązanie z weksla jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, czyli w przypadku wypełnienia weksla, nie ma znaczenia z jakiego tytułu to zobowiązanie zostało zaciągnięte. Jeżeli dochodzi do sporu z weksla, jeżeli mamy już w rękach nakaz zapłaty wydany przez sąd, możemy podnieść jedynie zarzut niezgodności wypełnienia weksla in blanco z wcześniej załączoną deklaracją wekslową, ewentualnie możemy podnosić wady oświadczenia woli dotyczące naszego podpisu, ale generalnie przy samym wekslu sąd nie powinien badać, jakie zobowiązanie stoi za tym wekslem. Jeżeli jednak wychodzi na to, że zabezpieczeniem są należności wynikające ze stosunku pracy, to w tej sytuacji możemy uznać, że takie zabezpieczenie jest nieważne.

redaktor: zabezpieczenie może być nieważne?

mecenas: Weksel może być nieważny, bo w ogóle nie jest dopuszczalne zabezpieczenie należności ze stosunku pracy w ten sposób.

redaktor: prawo wekslowe, z tego co pamiętam, to jest stary wynalazek, przedwojenny, i dlatego dobra ustawa – dobre, bo przedwojenne. Z tego co pamiętam, to w takiej ustawie do weksla powinna być dołączona umowa wekslowa

mecenas: Nie, nie – deklaracja wekslowa. Jeśli weksel był in blanco. Nie musi to być dołączone. Mogę dzisiaj z panem podpisać weksel normalnie, nawet nie muszę mówić z jakiego tytułu i generalnie to nie jest badane, chyba że to był weksel in blanco, do niego była jakaś deklaracja wekslowa i tyle. Na tym polega abstrakcyjność tego zobowiązania, czyli nie badamy kauzy tej czynności, podstawy jej dokonania. Możemy tylko podnosić zarzuty związane z wadliwością podpisu na wekslu, albo wypełnieniu go w sposób niezgodny z prawem, czyli wbrew naszej umowie. Ale jeżeli się umówimy, że w sposób ważny wypełniamy dany weksel, to ten weksel jest ważny.

redaktor: No tak, ale jaki jest sposób obrony przed tego typu zabiegami? Często „pracodawca” dający pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej [przerwane…]

mecenas: Generalnie swoim klientom radzę, bo tak się ludziom przyjęło bardzo często weksel jest stosowany przy gwarancjach bankowych, przy różnych zabezpieczeniach: proszę zostawić weksel, ludzie sobie nie zdają sprawy jaką bezwarunkową niemalże odpowiedzialność biorą sobie na głowę. Człowiek podpisując weksel zobowiązuje się danej osobie zapłacić określone pieniądze. Koniec. Kropka. Zobowiązałem się zapłacić, to mamy weksel.

redaktor: określony, a to jest weksel in blanco.

mecenas: weksel in blanco musi później zostać wypełniony zgodnie z porozumieniem. W tej sytuacji sąd bada to porozumienie. Tylko że sposób egzekwowania weksla jest dość specyficzny. Mając weksel składamy do sądu pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i sąd go wydaje. I wtedy dopiero my musimy walczyć z nakazem zapłaty, ale nasza sytuacja jest dużo trudniejsza: po pierwsze musimy poszukiwać porozumienia wekslowego i wszystkiego z tym związanego.

redaktor: Zastanawiam się nad taką sytuacją – sytuacja na rynku pracy jest taka, że bardzo wielu ludzi chcąc mieć zajęcie idzie na tego typu współpracę.

mecenas: Ja zauważyłem, że w warunkach warszawskich bardzo często wygląda to w drugą stronę – pracodawca za wszelką cenę stara się przywiązać do siebie tego pracownika, zwłaszcza jeśli czegoś go nauczył. Są inne sposoby mniej drastyczne, bo ten sposób z wekslem wydaje mi się łopatologią, jest to sposób prymitywny i bardzo kłopotliwy później dla osoby, która to podpisała. Dlatego wszystkim państwu zawsze radzę: dziesięć razy się zastanowić, niezależnie od tego, w jakich okolicznościach podpisujemy weksel.

redaktor: Załóżmy, że ktoś już wpadł w taką pułapkę i chciałby się z niej wydostać. Co powinien robić? Bo tutaj wychodzimy z prawa pracy praktycznie w rejon zupełnie innego, prawda? Czyli jakie jest wyjście z sytuacji?

mecenas: Jak dostaniemy już ten weksel, nakaz zapłaty, trzeba wnieść zarzuty od niego i się bronić, że został wypełniony – albo w ogóle, że niedopuszczalne było jego wypełnienie, że było to związane z prawem pracy – nie można się było do tego zobowiązać, więc tego zobowiązania de facto nie ma. Jedyna linia obrony, z tym że druga strona ma już nakaz zapłaty stanowiący tytuł zabezpieczenia.

Pytanie słuchacza:
Dwa lata temu przy podpisywaniu umowy o pracę został mi podsunięty weksel i nieopatrznie ten weksel został przeze mnie podpisany, on był podparty tą deklaracją, o której wcześniej panowie żeście rozmawiali. Nie pracuję już tam od pewnego czasu, czy ja mogę ubiegać się o wydanie mojego weksla, moja umowa z pracodawcą była rozwiązana za porozumieniem stron.

mecenas: W tej sytuacji pracodawca bezwzględnie powinien zwrócić weksel, już nie ma podstawy żadnej, aby go przetrzymywać. Albo weksel powinien być panu wydany, albo przy panu zniszczony wraz z deklaracją wekslową.

cd. słuchacza: ta firma połączyła się z inną, czy oni nadal mają możliwość żądania zapłaty?

mecenas: (o sukcesji generalnej – nieistotne – przyp. LM) – ale tak jak mówię, każde wypełnienie weksla byłoby niezgodne z załączoną deklaracją wekslową, po drugie dotyczy to prawa pracy i jedyne co przewiduje to trochę kłopotów i chodzenia po sądach dla pana przy negatywnym obrocie sprawy, ale generalnie bym zwrócił się na piśmie do pracodawcy o oddanie tego weksla; przekreślonego, z napisem „anulowano”, czy w jakikolwiek inny sposób.

słuchacz: I pracodawca ma obowiązek zwrócić mi ten weksel?

mecenas: Generalnie tak.