Weksel jest papierem cennym. Ustanawia zobowiązanie bezwarunkowe, niezależne od jakiegokolwiek zdarzenia. Ustala dług pieniężny, ściśle określony co do sumy. Zawiera abstrakcyjną obietnicę zapłaty. Obietnicę jednostronną w której wierzyciel ma jedynie prawa, a nie obowiązki. Jest przeważnie papierem obiegowym na zlecenie. Musi zadość czynić pewnym warunkom formalnym, a przede wszystkim zawierać wzmiankę, iż jest wekslem. Zobowiązuje ‘wekslowo’ wszystkie osoby, które się na nim podpiszą.

Archives for wrzesień 2012

Weksel na okaziciela

Przed chwilą dostałem takie pytanie w mailu, a że temat nie był osobno poruszany na blogu, postanowiłem odpowiedzieć publicznie:

Może pytanie wydać się trochę dziwne, ale nigdzie nie mogę znaleźć wzoru weksla na okaziciela. Gdzieś wyczytałem, że taki weksel jest niezgodny z prawem i zawsze musi być podany remitent?

Mój szef kazał mi przygotować weksel na okaziciela, w sensie, że ja pożyczam jakąś kwotę, ale wzoru w internecie oraz u ciebie na stronie znaleźć nie mogę. Coś robię nie tak?

Mówiąc w skrócie – masz rację, weksel musi mieć wskazanego remitenta, nie można wystawić weksla wystawionego na rzecz „okaziciela”, zatem albo pracodawca Cię robi „w konia”, albo sam coś źle usłyszał.

Może jednak jest wyjście, aby zadowolić Twojego pracodawcę ;)

Na przykład można wystawić weksel, który nie będzie wymieniał remitenta aż do chwili przedstawienia go do zapłaty. Taki weksel in blanco będzie mógł być de facto uznany za „weksel na okaziciela”. Dopiero osoba będąca posiadaczem w momencie upłynięcia terminu płatności, wpisze się do weksla, robiąc z niego weksel imienny.

Warszawa, 27 września 2012r.
Dnia 31 grudnia 2013r. zapłacę za ten weksel na rzecz
… … … … … … … … … … … … … .
sumę pięciu tysięcy złotych. Płatny w Warszawie. {podpis}

O pracowniczym wekslu in blanco w prasie bulwarowej

W ostatnich tygodniach namnożyło się mnóstwo artykułów o wekslach in blanco wymaganych przez pracodawców od pracowników.

Podobno proceder się nasila. Nie sądzę, aby tak było. Ktoś jednak „odkrył” temat (został „zainspirowany”?) i lawina artykułów (nawet na głównych stronach portali) ruszyła. Wartość merytoryczna raczej niewielka…

Czy weksel in blanco rzeczywiście jest takim problemem dla pracownika? Na ile problemem jest sam weksel (który przecież może rzeczywiście zabezpieczać wymierne i zasadne roszczenia pracodawcy), a na ile problemem jest stosowany zwykle „weksel za bardzo in blanco”?

Może zamiast straszyć wekslem, warto pokazywać czym on jest i w jaki sposób można go używać? Pokazywać i pracownikom, a zwłaszcza pracodawcom. Oraz innym przedsiębiorcom.

O dziwo, nawet na „onecie” zdarzają się komentarze całkiem rozsądne ;)

(o wekslu in blanco dla pracodawcy pisałem również tutaj).

Pożądane z punktu widzenia wystawcy zapisy porozumienia wekslowego

Oznaczenie stron umowy

Każda „szanująca się” umowa powinna się zaczynać dokładnym oznaczeniem stron. W tym przypadku stronami będzie wystawca weksla oraz remitent. Jeśli weksel będzie posiadał poręczenia, nic nie stoi na przeszkodzie, aby poręczyciele też byli stronami porozumienia wekslowego. Ponadto umowę warto zacząć oznaczeniem daty jej zawarcia.

1. Porozumienie wekslowe („Porozumienie”) zawarte w dniu 14 września 2012r. pomiędzy wystawcą weksla, Janem Kowalskim („Wystawca”), zamieszkałym w Warszawie, a spółką z o.o. Lichwiarz ze Złotokłosu („Remitent”).

Cel zawarcia umowy wekslowej

Należy dokładnie określić jakie roszczenie jest zabezpieczane wekslem in blanco. Nie sugerujcie się zbytnio poniższym przykładem, akurat to jest fragment, który należy dostosować do poszczególnego przypadku:

2. Zważywszy na fakt, że w dniu dzisiejszym Wystawca zawarł z Remitentem umowę pożyczki nr 15/2012 („Umowa”) na kwotę 20 tysięcy złotych, na mocy której Wystawca jest pożyczkobiorcą, a Remitent pożyczkodawcą, i jednocześnie Wystawca wystawił na rzecz Remitenta weksel in blanco na zabezpieczenie roszczeń wynikających z tejże umowy, Porozumienie niniejsze określa możliwy sposób użycia przez Remitenta otrzymanego od Wystawcy weksla in blanco.

Identyfikacja weksla

Porozumienie wekslowe oraz weksel to dwa rozłączne fizycznie dokumenty. Aby nie było wątpliwości, że dana umowa dotyczy danego weksla, warto umieścić w niej informacje jednoznacznie identyfikujące weksel, np.:

3. Weksel w momencie wystawienia i wręczenia Remitentowi posiada następujące cechy:
– jest sporządzony na wydrukowanej komputerowo kartce formatu A5
– posiada datę wystawienia – 14 września 2012r.
– posiada miejsce wystawienia – Warszawa
– posiada oznaczenie Remitenta – Lichwiarz sp. z o.o.
– posiada klauzulę „nie na zlecenie”
– posiada klauzulę „weksel kaucyjny”
– posiada oznaczenie waluty „zł”
– nie posiada klauzuli „bez protestu”
– posiada podpis Wystawcy
Jest to jedyny weksel, jaki Wystawca wystawił i wręczył Remitentowi w dniu dzisiejszym.

(zatem weksel in blanco wygląda tak:
Warszawa, 14 września 2012r.
… … … zapłacę za ten weksel kaucyjny na rzecz Lichwiarz sp. z o.o.
ale nie na jej zlecenie, sumę … … … zł.
Płatny w … … … {podpis})

Kto i kiedy może wypełnić weksel

Bardzo ważne ustalenia. Warto zadbać o określenie kto może wypełnić weksel, jakie roszczenia mogą wejść do sumy wekslowej, oraz określić ramy czasowe, kiedy weksel może być użyty, jak również określić miejsce płatności weksla:

4. Weksel może być wypełniony przez Remitenta, i tylko przez niego lub przez jego następcę prawnego. Wypełnienie może się odbyć poprzez wpisanie sumy wekslowej, daty płatności i miejsca płatności.

I tak:

Suma wekslowa będzie się składać z należnych Remitentowi od Wystawcy niezapłaconych kwot z Umowy, których termin płatności upłynął bezskutecznie. Remitent nie ma prawa do uzupełnienia weksla na kwoty przedawnione w świetle Umowy, przy czym przedawnienie będzie się oceniać na dzień będący datą płatności weksla.

Data płatności będzie datą, w której Remitent będzie oczekiwał zapłaty, przy czym Remitent zobowiązuje się do poinformowania Wystawcy listem poleconym o wypełnieniu weksla przynajmniej na 3 tygodnie przed upłynięciem daty płatności (decyduje data stempla pocztowego).

Miejscem płatności będzie aktualna na dzień płatności siedziba Remitenta.

Co z wekslem po spłacie umowy?

Tutaj często dochodzi do wielu niedomówień i nieporozumień. Warto zadbać o klarowne wyjaśnienie tej kwestii.

5. Potrzeba zabezpieczenia wekslowego ustaje, jeśli wszystkie należności z Umowy zostaną spłacone, albo jeśli ulegną przedawnieniu. W tym przypadku Remitent zwraca weksel Wystawcy w następujący sposób:
– poprzez umożliwienie osobistego odbioru weksla przez Wystawcę w siedzibie Remitenta
– poprzez wysłanie weksla listem poleconym do Wystawcy na jego koszt, gdzie kosztem jest cena nadania listu poleconego u wybranego publicznego operatora.

O sposobie zwrotu weksla decyduje Wystawca. W razie zwrotu weksla listem poleconym, Remitent jest zobowiązany na rewersie weksla podpisać oświadczenie, że roszczenie, które weksel in blanco zabezpieczał, zostało spłacone lub uległo przedawnieniu, nadto powinien przekreślić awers weksla.

Jeśli Remitent uniemożliwia Wystawcy zasadny odbiór weksla, Wystawcy przysługuje od Remitenta kara umowna w wysokości 100zł za każdy rozpoczęty miesiąc braku możliwości odebrania weksla.

Jeśli zginie weksel…

Dobra kara umowna powinna motywować Remitenta do dochowania odpowiednich starań, aby weksel nie zginął. Jeśli jednak weksel już zaginie, musimy mieć możliwość dochodzenia od Remitenta odszkodowania za rzeczywiście poniesione straty. Jest to szczególnie ważne w przypadku weksli wystawianych „na zlecenie”, gdzie istniałaby możliwość obowiązku zapłaty posiadaczowi w dobrej wierze. Jednakże nawet w przypadku weksla „nie na zlecenie”, gdzie posiadaczowi moglibyśmy przedstawiać zarzuty, jakie mamy wobec Remitenta, odszkodowanie może zawierać koszty sądowe i inne opłaty związane z prowadzoną sprawą sądową.

6. W przypadku zaginięcia weksla będącego we władaniu Remitenta (lub utraty władania nad wekslem w inny sposób), choćby nastąpiło to bez winy Remitenta, Remitent zobowiązuje się do zapłaty na rzecz Wystawcy kary umownej w wysokości 1000zł. Nie wyklucza to możliwości dochodzenia przez Wystawcę od Remitenta odszkodowania w wysokości rzeczywiście poniesionych szkód. Zasady odnoszące się do zgubienia weksla tak samo stosuje się w przypadku zniszczenia blankietu weksla, jeśli zniszczenie jest na tyle zaawansowane (np. spalenie), iż nie ma pewności, że weksel ten rzeczywiście nie znajduje się we władaniu podmiotu nie będącego Remitentem.

Nadto w przypadku utraty władania nad wekslem lub w przypadku jego zniszczenia, Remitent jest zobowiązany niezwłocznie przeprowadzić na swój koszt postępowanie umarzające weksel. Jeśli tego nie dokona, Wystawca jest uprawniony do wyznaczenia Remitentowi terminu na skuteczne złożenie odpowiedniego wniosku o umorzenie weksla, a w przypadku nieuczynienia zadość takiemu wezwaniu, Wystawcy przysługuje od Remitenta kara umowna w wysokości 100zł za każdy miesiąc zwłoki po wyznaczonym terminie. Za nieuczynienie zadość wezwaniu Wystawcy uznaje się również złożenie wniosku o umorzenie weksla bez późniejszego odpowiedniego popierania wniosku.

Remitent nie ma prawa do dokonania cesji wierzytelności objętej wekslem, jeśli jednak to zrobi i wręczy weksel innemu podmiotowi, odpowiada tak samo jak za zaginięcie weksla.

Tak samo Remitent odpowiada za zgubienie lub zniszczenie weksla przez podmiot będący posiadaczem weksla na podstawie indosu do inkasa.

Podpisy wszystkich stron porozumienia

To bardzo ważne.

7. Wszystkie strony Porozumienia godzą się na opisane w nim warunki.
Podpis Wystawcy … … … …
Podpis Remitenta … … … …

***

Jak widać (a przynajmniej mam taką nadzieję :) powyższe porozumienie rozwiązuje najczęściej spotykane spory lub niedomówienia przy zastosowaniu weksla in blanco, czyli odpowiada na pytania:

– kto może wypełnić weksel,
– na jaką kwotę,
– kiedy weksel powinien być zwrócony,
– w jaki sposób weksel powinien być zwrócony,
– co zrobić, jak zaginie weksel,
– co może zrobić wystawca, jeśli remitent nie chce zwrócić weksla.

Bierzcie – modyfikujcie – stosujcie – KOMENTUJCIE :)
Temat bezpiecznej umowy wekslowej uważam za otwarty. Poprawne i konstruktywne pomysły zamieszczone w komentarzach mają szansę na dopisanie do głównej treści postu :)

Czy istnieje idealna umowa wekslowa?

Nieraz czytelnicy proszą mnie o napisanie albo wskazanie wzoru idealnej umowy wekslowej. Do tej pory tego nie zrobiłem, ponieważ uważam, że umowa wekslowa powinna być dostosowana do konkretnej sytuacji i nie powinna być stosowana szablonowo bez przemyślenia jej warunków. A niestety tak się zwykle robi.

Można jednakże pokusić się o sporządzenie „umowy bazowej”, pewnego zbioru sporządzonych klauzul, możliwych do wykorzystania w większym lub mniejszym zakresie w samodzielnie napisanej umowie.

Czy będzie to idealna umowa wekslowa? Obawiam się, że nie. Interesy remitenta i wystawcy są bowiem tutaj diametralnie różne, a tym samym ostatecznie zawarta umowa będzie zwykle wynikiem kompromisu obu stron.

Dla remitenta idealna umowa albo nie będzie istniała w ogóle (w formie pisemnej), albo będzie brzmiała:

O wielki Remitencie, za twą hojność i dobroć ofiaruję ci niniejszy weksel in blanco, który możesz uzupełnić w każdym czasie na każdą kwotę.

Jeśli na chwilę przyjmiemy fikcję, iż zasada volenti non fit iniuria nadal obowiązuje, wówczas możemy uznać, że umowa taka jest dla remitenta idealna.

Ale oczywiście nie jest idealna dla wystawcy. Wystawcy, oprócz prawidłowo sporządzonego weksla in blanco, zależy również na prawidłowo sporządzonej umowie wekslowej, która w maksymalny sposób ochroni go przed nieuprawnionym użyciem weksla, określi zasady wypełnienia weksla, jak również ustali zasady odpowiedzialności za zawinione i niezawinione działania i zaniechania remitenta skutkujące nieuprawnioną odpowiedzialnością wystawcy (zgubienie weksla itp.).

Warto w tym miejscu wspomnieć, że stosowane obecnie wzory umów wekslowych dają ochronę wystawcy, którą określiłbym jako mniej niż iluzoryczną. Nie rozwiązują też sporów, które często się pojawiają, na przykład w przedmiocie zwrotu weksla (kiedy, w jaki sposób?), jak i odpowiedzialności za jego zagubienie (lub brak chęci zwrotu). Pomijając już zupełnie taki niuans, jak fakt, że pomimo podpisania przez wystawcę umowy wekslowej, on sam jej nie posiada (albo posiada jej niepodpisany przez remitenta egzemplarz).

Zatem zapraszam jutro, zamieszczę moją propozycję bezpiecznej umowy wekslowej dla wystawcy:)

Audycja o wekslu in blanco w „Radiu dla Ciebie”

Pod koniec sierpnia w Radiu dla Ciebie odbyła się audycja nt. prawa pracy oraz stosowanego w stosunkach pracownik-pracodawca zabezpieczenia wekslem in blanco. Wypowiadał się mec. Tomasz Tomaszczyk z kancelarii Bednarczyk Sokołowski.

Całej audycji można wysłuchać tutaj.

Poniżej transkrypcja fragmentów dotyczących weksla:

redaktor Robert Łuchaniak
[…] zostajemy pracownikami, podpisujemy umowę […] pracodawca podsuwa nam do podpisania weksel in blanco i twierdzi, że to jest na zabezpieczenie majątku firmy – telefonu, laptopa itp. A kiedy przestajemy pracować to zgłasza się wierzyciel żądając dziesięciu tysięcy złotych, czasem jest to już komornik. Czy to jest praktyka zgodna z prawem (pracy).

mec. Tomasz Tomaszczyk Zabezpieczanie wierzytelności z tytułu stosunku pracy przy pomocy weksla nie jest do końca zgodne z prawem, tylko jest jeden mały problem – trzeba sobie zdać sprawę, że zobowiązanie z weksla jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, czyli w przypadku wypełnienia weksla, nie ma znaczenia z jakiego tytułu to zobowiązanie zostało zaciągnięte. Jeżeli dochodzi do sporu z weksla, jeżeli mamy już w rękach nakaz zapłaty wydany przez sąd, możemy podnieść jedynie zarzut niezgodności wypełnienia weksla in blanco z wcześniej załączoną deklaracją wekslową, ewentualnie możemy podnosić wady oświadczenia woli dotyczące naszego podpisu, ale generalnie przy samym wekslu sąd nie powinien badać, jakie zobowiązanie stoi za tym wekslem. Jeżeli jednak wychodzi na to, że zabezpieczeniem są należności wynikające ze stosunku pracy, to w tej sytuacji możemy uznać, że takie zabezpieczenie jest nieważne.

redaktor: zabezpieczenie może być nieważne?

mecenas: Weksel może być nieważny, bo w ogóle nie jest dopuszczalne zabezpieczenie należności ze stosunku pracy w ten sposób.

redaktor: prawo wekslowe, z tego co pamiętam, to jest stary wynalazek, przedwojenny, i dlatego dobra ustawa – dobre, bo przedwojenne. Z tego co pamiętam, to w takiej ustawie do weksla powinna być dołączona umowa wekslowa

mecenas: Nie, nie – deklaracja wekslowa. Jeśli weksel był in blanco. Nie musi to być dołączone. Mogę dzisiaj z panem podpisać weksel normalnie, nawet nie muszę mówić z jakiego tytułu i generalnie to nie jest badane, chyba że to był weksel in blanco, do niego była jakaś deklaracja wekslowa i tyle. Na tym polega abstrakcyjność tego zobowiązania, czyli nie badamy kauzy tej czynności, podstawy jej dokonania. Możemy tylko podnosić zarzuty związane z wadliwością podpisu na wekslu, albo wypełnieniu go w sposób niezgodny z prawem, czyli wbrew naszej umowie. Ale jeżeli się umówimy, że w sposób ważny wypełniamy dany weksel, to ten weksel jest ważny.

redaktor: No tak, ale jaki jest sposób obrony przed tego typu zabiegami? Często „pracodawca” dający pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej [przerwane…]

mecenas: Generalnie swoim klientom radzę, bo tak się ludziom przyjęło bardzo często weksel jest stosowany przy gwarancjach bankowych, przy różnych zabezpieczeniach: proszę zostawić weksel, ludzie sobie nie zdają sprawy jaką bezwarunkową niemalże odpowiedzialność biorą sobie na głowę. Człowiek podpisując weksel zobowiązuje się danej osobie zapłacić określone pieniądze. Koniec. Kropka. Zobowiązałem się zapłacić, to mamy weksel.

redaktor: określony, a to jest weksel in blanco.

mecenas: weksel in blanco musi później zostać wypełniony zgodnie z porozumieniem. W tej sytuacji sąd bada to porozumienie. Tylko że sposób egzekwowania weksla jest dość specyficzny. Mając weksel składamy do sądu pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i sąd go wydaje. I wtedy dopiero my musimy walczyć z nakazem zapłaty, ale nasza sytuacja jest dużo trudniejsza: po pierwsze musimy poszukiwać porozumienia wekslowego i wszystkiego z tym związanego.

redaktor: Zastanawiam się nad taką sytuacją – sytuacja na rynku pracy jest taka, że bardzo wielu ludzi chcąc mieć zajęcie idzie na tego typu współpracę.

mecenas: Ja zauważyłem, że w warunkach warszawskich bardzo często wygląda to w drugą stronę – pracodawca za wszelką cenę stara się przywiązać do siebie tego pracownika, zwłaszcza jeśli czegoś go nauczył. Są inne sposoby mniej drastyczne, bo ten sposób z wekslem wydaje mi się łopatologią, jest to sposób prymitywny i bardzo kłopotliwy później dla osoby, która to podpisała. Dlatego wszystkim państwu zawsze radzę: dziesięć razy się zastanowić, niezależnie od tego, w jakich okolicznościach podpisujemy weksel.

redaktor: Załóżmy, że ktoś już wpadł w taką pułapkę i chciałby się z niej wydostać. Co powinien robić? Bo tutaj wychodzimy z prawa pracy praktycznie w rejon zupełnie innego, prawda? Czyli jakie jest wyjście z sytuacji?

mecenas: Jak dostaniemy już ten weksel, nakaz zapłaty, trzeba wnieść zarzuty od niego i się bronić, że został wypełniony – albo w ogóle, że niedopuszczalne było jego wypełnienie, że było to związane z prawem pracy – nie można się było do tego zobowiązać, więc tego zobowiązania de facto nie ma. Jedyna linia obrony, z tym że druga strona ma już nakaz zapłaty stanowiący tytuł zabezpieczenia.

Pytanie słuchacza:
Dwa lata temu przy podpisywaniu umowy o pracę został mi podsunięty weksel i nieopatrznie ten weksel został przeze mnie podpisany, on był podparty tą deklaracją, o której wcześniej panowie żeście rozmawiali. Nie pracuję już tam od pewnego czasu, czy ja mogę ubiegać się o wydanie mojego weksla, moja umowa z pracodawcą była rozwiązana za porozumieniem stron.

mecenas: W tej sytuacji pracodawca bezwzględnie powinien zwrócić weksel, już nie ma podstawy żadnej, aby go przetrzymywać. Albo weksel powinien być panu wydany, albo przy panu zniszczony wraz z deklaracją wekslową.

cd. słuchacza: ta firma połączyła się z inną, czy oni nadal mają możliwość żądania zapłaty?

mecenas: (o sukcesji generalnej – nieistotne – przyp. LM) – ale tak jak mówię, każde wypełnienie weksla byłoby niezgodne z załączoną deklaracją wekslową, po drugie dotyczy to prawa pracy i jedyne co przewiduje to trochę kłopotów i chodzenia po sądach dla pana przy negatywnym obrocie sprawy, ale generalnie bym zwrócił się na piśmie do pracodawcy o oddanie tego weksla; przekreślonego, z napisem „anulowano”, czy w jakikolwiek inny sposób.

słuchacz: I pracodawca ma obowiązek zwrócić mi ten weksel?

mecenas: Generalnie tak.

Kupił od banku weksel in blanco kredytobiorcy, wypełnił, i… przegrał

Na co zwracać szczególną uwagę przy zakupie weksla in blanco? Na to, aby nie kupować weksla in blanco! – chciałoby się napisać po doświadczeniach jednego z czytelników bloga, nazwijmy go Liwiuszem.

Ale zacznijmy od początku.

W zeszłym roku Liwiusz kupił od Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku wierzytelność na niebagatelną kwotę – ponad 140 tysięcy złotych. Oprócz umowy cesji, potwierdzeniem jej był wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny wraz z nadaną klauzulą wykonalności; dodatkowym zabezpieczeniem wierzytelności był wystawiony przez kredytobiorców weksel in blanco. Dokładnie ten weksel, tutaj z wymazanymi podpisami wystawców:
Weksel in blanco podpisywany dla Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku

Taki właśnie niewypełniony weksel został wręczony przez bank Liwiuszowi jako nowemu wierzycielowi! Deklaracja wekslowa, „oczywiście” niepodpisana przez bank, zawierała typowe w tego typu sytuacjach warunki, a co najważniejsze – określała, że weksel ma prawo wypełnić Podkarpacki Bank Spółdzielczy w Sanoku.

Jako nowy wierzyciel, Liwiusz wypełnił weksel i wniósł pozew o zasądzenie na jego rzecz odpowiedniego roszczenia, kierując go do Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu.

Powództwo zostało oddalone. Dlaczego?

Do wydanego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym pozwani skutecznie wnieśli zarzuty. Podnieśli w nich, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartą umową wekslową pomiędzy nimi a bankiem. W ramach tego zarzutu doprecyzowali, iż:

– zgodnie z umową, tylko Podkarpacki Bank Spółdzielczy w Sanoku miał prawo uzupełnić weksel, a w tej sprawie weksel został wypełniony przez Liwiusza

– tylko Bank został uprawniony do określenia daty płatności weksla

– nadto zarzutem było, iż wierzytelność była w części już spłacona bankowi

Sąd uznał zarzuty za zasadne w następujących kwestiach:

weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem ponieważ jego uzupełnienie nastąpiło przez powoda-Liwiusza, a nie przez Bank. Cytując uzasadnienie:

[…]Powód nabywając wierzytelność wraz z prawami z niej wynikającymi i dokumentami, wiedział o tym, iż tylko Bank został upoważniony do uzupełnienia weksla w warunkach określonych w deklaracji. Tak więc dokonując uzupełnienia weksla działał w złej wierze.

***

Liwiusz pyta się – czy art. 509 par. 2 kc. nie uprawnia nowego wierzyciela do uzupełnienia weksla? Przepis brzmi następująco:

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

W tym przypadku sąd orzekł, że „prawo do wypełnienia weksla in blanco” nie przechodzi na nowego nabywcę wierzytelności, jeśli umowa wekslowa wyraźnie określa kto konkretnie może weksel wypełnić.

Czy takie rozumowanie jest zgodne z linią orzecznictwa oraz z praktyką i bezpieczeństwem obrotu wekslowego?

Za uznaniem, że weksel in blanco nie może być uzupełniony przez nowego posiadacza (zgodnie z omawianym tutaj wyrokiem) można przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z 2004r. (o sygnaturze II CK 499/03), w którym – w wielkim skrócie – spór toczył się na podobnej płaszczyźnie:

Sąd Okręgowy wówczas uznał, że zastrzeżenie w deklaracji iż weksel może wypełnić podmiot wskazany wówczas jako pierwszy wierzyciel, uniemożliwia wypełnienie weksla przez kolejnego posiadacza wierzytelności. Sąd Apelacyjny wyraził zdane odmienne (nowy wierzyciel może uzupełnić weksel).

Sąd Najwyższy stwierdził, iż:

Prawidłowe było stanowisko Sądu Apelacyjnego, gdy wskazywał, że weksel in blanco może być przedmiotem obrotu jeszcze przed wypełnieniem, że nabycie takiego weksla wywołuje skutki „zwykłej
cesji” oraz że uzupełnienie weksla jest prawidłowe, jeżeli dokona go uprawniony i gdy treść weksla po uzupełnieniu odpowiada porozumieniu wekslowemu.

Te zasady, choć prawidłowo sformułowane, nie zostały właściwie zastosowane przez Sąd Apelacyjny […]

[…] chociaż brak jest zakazu przenoszenia weksla in blanco, to
zasadniczo podpisanie i wręczenie takiego weksla opiera się na zaufaniu do odbiorcy i z reguły nie jest on przeznaczony do obrotu, a zatem jeśli do obrotu go wprowadzono, nie ma racji po temu, by obrót taki ułatwiać.

[…]
gwarancyjny charakter weksla, pozostającego w ścisłym związku ze stosunkiem podstawowym łączącym strony, i z towarzyszącym temu elementem zaufania, nie daje podstawy do przyjęcia, że przenoszalność weksla in blanco („z założenia”) nakazuje przyjęcie, że uprawnionym do wypełnienia weksla ma być każdy jego posiadacz.

Wyroki powyższe bez przeszkód wpasowują się w ogólne ramy, zgodnie z którymi weksel in blanco nie służy do obrotu i nie ma powodu, aby ułatwiać taki obrót wierzycielom; do obrotu służy weksel już uzupełniony przez uprawnionego przez dłużnika posiadacza, albo przez samego wystawcę.

I, co ważne w naszej sprawie, określenie w deklaracji, iż weksel może wypełnić podmiot X, nie uprawnia innego podmiotu Y do wypełnienia weksla, nawet jeśli Y nabył wierzytelność zabezpieczoną wekslem na zasadzie cesji.

***

Na podstawie powyższej historii możemy wyciągnąć dwa wnioski:

Po pierwsze – Podkarpacki Bank Spółdzielczy w Sanoku sprzedaje niewypełnione weksle gołe swoich kredytobiorców. Moim zdaniem czynność ta urąga podmiotowi aspirującemu do bycia instytucją zaufania publicznego!

Po drugie – jeśli kiedykolwiek staniesz przed chęcią zakupu wierzytelności zabezpieczonej wekslem in blanco, poproś prawnego posiadacza weksla o uzupełnienie go na sumę sprzedawanej wierzytelności i dopiero taki weksel kup na drodze indosu, niezależnie od ewentualnej cesji wierzytelności wynikającej z umowy pozawekslowej.

PS. O indosie weksla in blanco pisałem też tutaj.

PS2. Omawiany tutaj wyrok jest nieprawomocny. Powód planuje apelację.

Sierpień 2012 – czego internauci szukali o wekslach

W zeszłym miesiącu blog odwiedziło 8200 unikalnych użytkowników. Najczęściej czytelnicy zaglądali do bezpłatnych wzorów weksli (4073 odsłony, 1:30 min. średniego czasu spędzonego na tej podstronie), do ozdobnego wzoru weksla (3875 odsłon, 1:15 min. spędzonego czasu) oraz do wpisu o bezpiecznym wekslu in blanco (1823 odsłon, 4:09 min. spędzonego czasu).

Spośród zapytań-fraz z wyszukiwarki google tym razem wybrałem:

– czy sprzeczność klauzul na wekslu zawsze czyni go nieważnym – Zastanówmy się. Na pewno weksel zawierający sprzeczne obowiązkowe klauzule będzie nieważny:
– zawierający dwie różne daty płatności
– zawierający dwa różne miejsca płatności
– zawierający dwie różne daty wystawienia weksla
– zawierający dwa różne miejsca wystawienia weksla
– zawierający dwa zobowiązania do zapłaty, z czego jedno warunkowe („zapłacę za ten weksel… […] zapłacę po otrzymaniu towaru”)
Jak widać, żadna z obowiązkowych klauzul wekslowych nie może być nawzajem ze sobą sprzeczna.

Jednakże całkiem możliwe, że znalazło by się wiele „miękkich” klauzul, których sprzeczność nie prowadziłaby do nieważności weksla, na przykład dokument zawierający klauzulę:
„bez protestu”
i w innym miejscu
„proszę dokonać protestu w razie niezapłacenia weksla”

Innym przykładem może być określenie różnych stóp odsetek dotyczących tego samego okresu na wekslu płatnym za okazaniem – nie powinno to prowadzić do jego nieważności, a co najwyżej do sporu o zasadną wysokość odsetek.

– zmiana remitenta weksla – zmianę remitenta weksla najlepiej przeprowadzić poprzez wystawienie nowego weksla. Jeśli koniecznie chcemy poprawiać istniejący już weksel, należy przekreślić starego remitenta, dopisać nowego, a następnie wystawca powinien złożyć pod wekslem po raz drugi swój podpis, z adnotacją, że jest to podpis po dokonaniu zmian na wekslu w zakresie określenia remitenta. Opisany sposób jest poprawny przy założeniu braku indosu (-ów) na wekslu. Jak poprawić remitenta w wekslu „długim” – z indosami, to już temat na oddzielny wpis :)

– weksel po spłacie powinien zostać zwrócony art prawo wekslowe – nie ma przepisu stricte określającego, że po zapłacie weksel musi być zwrócony wystawcy. Z prostego powodu – jest niepotrzebny – wystawca ma płacić „za ten weksel”. Jeśli wystawca nie otrzyma weksla z powrotem – posiadacz nie otrzyma zapłaty.

– jeżeli weksel nie na rzecz i nie na zlecenie – nie ma obowiązku dosłownego używania klauzul „na zlecenie” lub „na rzecz”. Można zatem napisać „zapłacę Jankowi Kowalskiemu” (jako synonim „na zlecenie”), czy „zapłacę TYLKO Jankowi Kowalskiemu” (jako synonim „na rzecz, ale nie na zlecenie”)