Archives for maj 2013

Tankowałem dziś benzynę w filii Urzędu Skarbowego marki Statoil, nakapałem równo za 200,00zł (ordynacja podatkowa nakazuje zaokrąglać podatki do złotówki, a ja uznaję cenę benzyny za podatek:). Widzę, że stoi nienaturalnie długa kolejka do bankomatu. Myślę sobie „cholera, aby tylko terminal do kart działał”.

No i w środku okazało się, że ponoć faktycznie nie działa. Ha! Pomyślałem. Gotówki z karty kredytowej na pewno nie będę wypłacał, zobaczymy jak sobie obsługa z tym problemem poradzi.

„Proszę wypłacić z bankomatu, kto nie może, będzie podpisywał oświadczenie, tylko wówczas w ciągu 24 godzin trzeba oddać pieniądze” – oznajmił wszem i wobec pracownik stacji. Ho ho, myślę sobie, ciekawe jakie to oświadczenie jest, wszak do tego zwykły weksel wystarczy, byle nie in blanco.

Może i nawet byłby to weksel, nie dane mi było jednak się przekonać, bo moja karta „przeszła”…

Szkoda. Ktoś miał przygody z tego typu „oświadczeniami”?

„Unieważniam zgubiony dowód tożsamości konia nr… seria… […]” – tak brzmi jedno z wielu podobnych ogłoszeń Gazety Urzędowej Województwa Śląskiego z 1933r. Choć może ono wzbudzać uśmiech, warto zauważyć, że w ten sam sposób unieważnia się zgubione weksle. Ogłasza się w Monitorze Sądowym, że posiadacz weksla o określonej treści zagubił go i wzywa aktualnych posiadaczy do przedstawienia weksla sądowi. Jeśli nikt się nie zgłosi, weksel zostanie unieważniony, a na mocy postanowienia sądu z dokumentu tego już nikt nigdy żądać zapłaty mógł nie będzie.

Dziwnym zbiegiem okoliczności, podobnych podśmiechujek nie wywołują próby umarzania weksli in blanco „gołych”, takich jak choćby to ogłoszenie z 16 maja 2013r. związane z zagubieniem weksla przez Powszechny Zakład Ubezpieczeń. A nie jest to zwykły weksel:

Sąd Rejonowy w Wałczu, I Wydział Cywilny, ul. Bydgoska 13, w sprawie toczącej się pod sygn. akt I Ns 526/12 z wniosku Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. w Warszawie z udziałem uczestników Krzysztofa P[…] i Alicji P[…] o uznanie weksla za umorzony wzywa wszystkich posiadaczy zaginionego weksla in blanco wystawionego na urzędowym blankiecie wekslowym o treści:

„… … dnia … … r. Na … …
… … … … zapłac … za ten … weksel
na zlecenie … … … … … …
sumę … … … … … … …
Płatny … … … …”

opatrzonego podpisem wystawcy Krzysztofa P[…] i prawdopodobnie na odwrocie podpisem poręczyciela Alicji P[…].

To jest dopiero powód do śmiechu (a dla wystawców – do płaczu), jeśli wydaje się im, że umarzając czysty blankiet wekslowy zdołają wykazać, że weksel został umorzony, jeśli wróci do nich za 15 lat już jako wypełniony. Na dane zupełnie niezwiązane z Powszechnym Zakładem Ubezpieczeń spółką akcyjną.

Jednakże takie wyroki umarzające powyższe weksle są i były wydawane. Czysta sztuka dla sztuki, niespełniająca zupełnie celu, w jakim weksle się umarza.

Dlatego z moją aprobatą spotkało się orzeczenie Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia (w toku postępowania opisywałem sprawę tutaj na blogu) odmawiające umorzenia weksla in blanco „gołego” z uwagi na brak możliwości identyfikacji konkretnego weksla.

Oczywiście warto poszukać podstawy do takiej decyzji w przepisach. Uzasadnienia orzeczenia jeszcze nie ma (i nie wiadomo, czy będzie sporządzane), jednakże wczytując się w art. 96 prawa wekslowego (regulujący zasady umarzania weksli) dowiemy się, że chcąc umorzyć dokument należy podać we wniosku istotną treść weksla. Istotną treścią jest treść dostatecznie odróżniającą go od dziesiątek innych blankietów wekslowych, które wystawca mógł wystawić w ciągu swojego życia. Niestety, takiej istotnej treści brakuje czystemu blankietowi weksla, który ani nie wymienia remitenta, ani nie podaje kiedy był wystawiony, ani w żaden widoczny sposób nie ujawnia swojej odrębności, aby można było go umorzyć jako możliwy do odróżnienia dokument.

W dowodzie konia mieliśmy przynajmniej serię i numer dokumentu :) Nic nie stoi na przeszkodzie, aby masowi wierzyciele stosowali weksle z własnymi numerami seryjnymi – choć tak naprawdę wystarczy nie przyjmować na zabezpieczenie weksli in blanco gołych, a zaopatrywać je w daty wystawienia i oznaczenia remitentów.

Jeśli orzeczenie się utrzyma, bank zostanie z nie lada problemem. Sprawa zgubionego weksla nie będzie mogła być formalnie zakończona. Zawsze istnieje ryzyko, że dokument dostanie się w ręce posiadacza będącego w dobrej wierze. Jeśli tak się stanie, a wystawca będzie zobowiązany do zapłaty, bank będzie odpowiadał za zaistniałą szkodę. Górna granica roszczenia nie jest ograniczona. Tak samo jak czas, w którym może wystąpić. Jeśli nie za życia wystawcy, to za życia jego spadkobierców. I spadkobierców jego spadkobierców. I tak dalej, dłużej niźli biblijne klątwy.

Tak to jest, jak bank żąda weksla in blanco gołego ;)

Wezwania do wykupu weksla (nie mylić z przedsądowym wezwaniem do zapłaty wysyłanym przed wytoczeniem powództwa) jest zaproszeniem wystawcy weksla do dokonania jego wykupu dokonanym jeszcze przed terminem płatności. Zastanówmy się jak może ono wyglądać, i czy w ogóle jest potrzebne?

Wyobraźmy sobie, że otrzymaliśmy od wystawcy weksel, w którym przyrzeka nam dokonać zapłaty w określonym dniu i miejscu. Na przykład:

Warszawa, 16 maja 2013r.
Dnia 30 grudnia 2017r. zapłacę za ten weksel
na rzecz Lecha Malinowskiego sumę
tysiąca franków szwajcarskich efektywnie.
Płatny w Warszawie, Pl. Defilad 1 lokal 1125
{podpis}

Jak widać, strony umówiły się, że zapłata odbędzie się w Warszawie w Pałacu Kultury. W przypadku otrzymania od wystawcy weksla zaopatrzonego już w termin i miejsce płatności, nie ma potrzeby wcześniej wzywać go do wykupu weksla, bowiem przez sam fakt wręczenia weksla wystawca może czuć się do tego wezwany. Należy tylko pamiętać, aby przyjść w terminie płatności w umówione miejsce w celu odebrania zapłaty.

Nie ma również potrzeby wzywać do zapłaty, jeśli weksel jest płatny „za okazaniem”, a okazanie ma odbyć się w siedzibie wystawcy. W dowolnym momencie możemy wówczas przyjść i zażądać wykupu.

Jeśli intencją wystawcy było zobowiązanie posiadacza do uprzedzenia go o chęci odebrania zapłaty za weksel płatny za okazaniem, powinien wyrazić swoją wolę poprzez określenie terminu, po upływie którego po okazaniu weksel będzie płatny, na przykład:

Warszawa, 16 maja 2013r.
W 3 dni po okazaniu zapłacę za ten weksel
na rzecz Lecha Malinowskiego sumę 500zł.
Płatny w Warszawie, ul. Akacjowa 20

Trzeba jednak zaznaczyć, że okazanie, o którym wspomina powyższy weksel, i od którego liczy się (w tym przypadku) 3-dniowy termin na zapłatę, musi odbyć się osobiście (czego potwierdzeniem jest podpisana przez wystawcę wiza), nie możemy zastąpić go korespondencyjnym wezwaniem do zapłaty.

Czy zatem są sytuacje, kiedy powinniśmy wezwać do zapłaty za weksel?

Potrzeba taka może zajść w przypadku weksla płatnego za okazaniem, w którym miejscem płatności nie jest siedziba (miejsce zamieszkania) wystawcy (pomijając już fakt, że wystawienie takiego weksla trąci trochę absurdem – skoro weksel płatny jest „za okazaniem”, to w interesie wszystkich uczestników obrotu wekslowego jest to, aby okazanie odbyło się w miejscu, gdzie wystawca przebywa).

Z analogicznych powodów wezwanie jest wskazane również w przypadku weksli płatnych w danym dniu, jeśli data ta została dopisana przez posiadacza weksla (in blanco), a miejsce płatności nie jest miejscem zamieszkania lub siedzibą wystawcy.

W powyższych dwóch przypadkach słusznie przyjmuje się bowiem, iż aby przedstawienie było skuteczne, wystawca powinien mieć chociaż teoretyczną możliwość zapoznania się z wekslem. Nie będzie miał takiej możliwości, jeśli nikt go nie uprzedzi o takich zamiarach. Korespondencja skierowana do wystawcy może wówczas brzmieć następująco:

Szanowny Panie,
w związku z faktem, że jestem w posiadaniu weksla własnego z Pańskiego wystawienia w dniu 2 stycznia 2013r., na sumę 1000zł, w którym zobowiązał się Pan, iż zapłaci Pan tę kwotę „za okazaniem” dokonanym w siedzibie mojej firmy, w Warszawie na ul. Nowolazurowej 18., informuję, że w dniu 31 maja br. planuję przedstawić Panu tenże weksel do zapłaty w tym miejscu. Jeśli jest Pan zainteresowany jego wykupem, proszę o przybycie.

Drugim przypadkiem są wszelkie ustalenia umowne dotyczące sposobu postępowania z wekslem in blanco. Zwyczajowo ustala się wówczas, że o wypełnieniu weksla posiadacz zawiadamia wystawcę, nawet jeśli sama płatność ma być dokonana w siedzibie wystawcy.

Droga Pani,
Z żalem informuję, że po podliczeniu rachunków z naszej umowy o współpracę, wynikło ujemne saldo po Pani stronie na kwotę 64756,87zł. W związku z tym w dniu dzisiejszym dokonałem wypełnienia weksla gwarancyjnego zabezpieczającego wspomnianą umowę, na wyliczoną kwotę i oznaczyłem go terminem płatności 16 czerwca 2013r. W tym dniu moi pracownicy w moim imieniu przybędą do Pani siedziby i będą domagać się zapłaty. W załączeniu przesyłam xero wypełnionego weksla. Z wyrazami szacunku…

Jak to robiono dawniej?

Za przykład niech posłuży dokonane przez bank przedwojenne wezwanie do wykupu weksla :)

Dziś w Gazecie Prawnej w dodatku „Firma i Prawo” (tylko płatny dostęp) ukazał się mój artykuł przedstawiający kilka praktycznych przykładów wykorzystania weksla w codziennych umowach zawieranych przez przedsiębiorcę.

W obecnych realiach gospodarczych weksel jest głównie używany w jego gwarancyjnej funkcji. Najczęściej przyjmuje wówczas formę weksla in blanco. Wbrew pozorom, jest to najgorsza możliwość, w jakiej możemy użyć weksla – nieintuicyjna, niezgodna z gospodarczym i prawnym celem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, które ma mieć charakter bezwarunkowy i abstrakcyjny – obu tych cech powinno brakować przy podpisywaniu dokumentów „in blanco”. Prowadząca do niechęci, czy nawet strachu przed stosowaniem weksli przez przedsiębiorców. Tymczasem weksel może być używany w innych rodzajach transakcji. Co więcej, ta pochodząca z ubiegłych wieków instytucja prawna często okazuje się lepsza niż popularnie stosowane obecnie formy porozumień pomiędzy wierzycielami i ich dłużnikami.

Najbardziej naturalną funkcją weksla jest jego płatniczy charakter. Każda pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona osoba może może całkowicie legalnie emitować swój osobisty środek płatniczy. Dwiema zasadniczymi różnicami pomiędzy takim pieniądzem, a pieniądzem emitowanym przez Narodowy Bank Polski, jest dobrowolność uznawania „naszego” środka płatniczego (kontrahent musi chcieć go przyjąć w formie zapłaty) oraz brak możliwości uiszczania nim zobowiązań podatkowych wobec państwa.

W związku z ustanowieniem takiej definicji, możemy wyobrazić sobie nieograniczoną ilość sposobów użycia weksla. Trudno postawić konkretną granicę do czego weksla użyć nie można, tak samo jak trudno ograniczyć w ten sposób użycie tradycyjnych banknotów.

Pisałem i podawałem konkretne przykłady i wzory przy wykorzystaniu weksla jako:

– zapłacie za fakturę,
– zabezpieczeniu pożyczki lub zastąpieniu umowy pożyczki
– pełniącym funkcję gwarancyjną.

W tym ostatnim przypadku stając niejako w opozycji do powszechnie stosowanych „weksli in blanco gołych” zaproponowałem wzór weksla zupełnego pełniącego funkcję kaucyjną-gwarancyjną:

Wspomniałem również o możliwości uzyskania taniego kredytu akceptacyjnego i próbowałem wyjaśnić, dlaczego nie jest on popularny:

Zatem skoro jest tak dobrze, to dlaczego na rynku nie ma tysięcy weksli płatniczych z gwarancją banku, zastępujących gotówkę? Przede wszystkim wynika to z faktu, że przedsiębiorcy nie mają świadomości istnienia takiej możliwości, a sam bank nie ma interesu w oferowaniu tańszej usługi. Są jednak ku niej podstawy zarówno teoretyczne, jak i zapisane w tabelach usług i prowizji banków. Może zatem warto – przy okazji kolejnego kontaktu z przedstawicielem banku – spytać się go o tańsze formy pozyskiwania pieniędzy niż kredyt na kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt procent.

W podsumowaniu napisałem:

Opisane w artykule przykłady wykorzystania weksla to w rzeczywistości wierzchołek góry lodowej. Wystarczy pamiętać, że praktycznie w każdej transakcji, w której używa się w jakikolwiek sposób pieniędzy, można użyć i weksla. Granice stawia tylko kreatywność i pomysłowość stron transakcji. To od tych cech zależy, czy skonstruowana zostanie umowa wymagającą mniejszej ilości gotówkowego pieniądza. A – jak wiadomo – mniejsze potrzeby gotówki, to mniejsze koszty, większe możliwości, i… przewaga nad konkurencją.

Jak wygląda popularny sposób oszustwa przy państwowych inwestycjach?

Państwo, jako inwestor, płaci za usługi generalnemu wykonawcy. Generalny wykonawca zleca roboty podwykonawcom, którym już nie płaci, a potem bankrutuje.

Próbowano zaradzić temu wprowadzając przepis umożliwiający dochodzenie roszczenia przez podwykonawcę od inwestora, w przypadku gdy generalny wykonawca mu nie zapłaci. Doprowadziło to tylko do sztucznego tworzenia firm pośredniczących w transakcji i do paradoksalnej sytuacji, gdy beneficjentem tego przepisu stawał się podmiot współuczestniczący w oszustwie. Prawdziwy poszkodowany, jak to zwykle bywa z państwową pomocą, zostawał z przysłowiową ręką w nocniku.

Gdyby państwo płaciło wekslami za swoje inwestycje problem uległby samoistnemu rozwiązaniu.

Przede wszystkim – faktyczni podwykonawcy, wiedząc, że generalny wykonawca nigdy pieniędzy mieć nie będzie (albo i będą one tylko w niewielkiej części), a jedyną wartością finansową posiadaną przez generalnego wykonawcę są wystawione przez państwo polskie weksle nie zgodzą się na kredytowanie swoich robót zwykłymi umowami z terminami płatności. Naturalnym będzie, że będą wówczas żądać zapłaty państwowymi wekslami.

Pomimo tego, że dług narodowy rośnie z godziny na godzinę, przyjmuje się jednak jako prawdę fikcję, iż w krótkim okresie budżet jest wypłacalny. Mogę nawet pokusić się o stwierdzenie, że państwo jest najbardziej wiarygodnym dłużnikiem. Zatem podobnie jak w przypadku kredytu akceptacyjnego, gdzie gwarantem zapłaty weksla jest bank, tak i w tym przypadku przedsiębiorcy nie będą mieli żadnych oporów, aby przyjąć zapłatę takim wekslem.

A państwo de facto zapłaci za inwestycję dopiero po jej zrealizowaniu.

Da się w jednym zdaniu napisać, jak powinien być sporządzony weksel. Otóż weksel własny jest zobowiązaniem podpisanym przez dłużnika, zawierającym miejsce i datę jego sporządzenia oraz informację, kto, komu, ile, gdzie i kiedy zapłaci za weksel. Wszystkie te elementy są ważne, wpływają na zapisane w wekslu zobowiązanie i powinny być określone na wekslu według odpowiednich reguł.

W dzisiejszej Gazecie Prawnej w dodatku Firma i Prawo (tylko płatny dostęp, w wersji papierowej tylko dla prenumeratorów) napisałem krótki przewodnik wystawiania weksla zupełnego. Opisałem każdy obowiązkowy element weksla. Objaśniłem sposób i cel ustanawiania poręczyciela na wekslu.

Osoby wystawiające weksel po raz pierwszy, zachęcam do skorzystania z tego wzoru, który oprócz samej treści blankietowej, zawiera szczegółowy opis każdego z elementów weksla.

W zeszłym miesiącu blog odwiedziło 9700 unikalnych użytkowników.

Z wyszukiwarki google internauci trafiali tu między innymi poprzez następujące frazy:

jak się zabezpieczyć, aby po spłacie weksla wierzyciel nam go oddał – najprostszym sposobem jest nie spłacać weksla dopóki posiadacz nam go nie odda. Rozumiem, że problem istnieje, jeśli spłacamy nie tyle weksel, co roszczenie które tenże weksel zabezpiecza. Wówczas naszym zabezpieczeniem powinien być przede wszystkim odpowiednio skonstruowany weksel i odpowiednio napisana umowa wekslowa.

kogo pozwać jeśli pozwany nie prowadzi już działalności gospodarczej – nadal można i należy pozywać tę samą osobę, nawet jak już nie prowadzi ona działalności gospodarczej.

czy podpis weksla po lewej stronie dyskwalifikuje ten weksel – nie dyskwalifikuje. Podpis wystawcy musi znajdować się pod całą treścią weksla. Nieważne, czy znajduje się pośrodku, po lewej, czy po prawej stronie. Jednak zwyczajowo podpis taki umieszcza się po prawej stronie. Położenie podpisu może być co najwyżej pewną wskazówką w przypadku ustalania w jakim charakterze podpis został złożony (np. wystawcy czy poręczyciela) – zwłaszcza jeśli podpisów jest więcej niż jeden.

co może zrobić trasat weksla w sytuacji gdy remitent uchyla się od zapłaty – nic nie musi robić, bo jest to dla niego obojętne. Ale podejrzewam, że ktoś chciał zadać inne pytanie :)

Życzę udanej i pogodnej majówki! :)