Archives for wrzesień 2013

Panie Lechu,
Jestem czytelnikiem Pańskiego bloga od dłuższego czasu, a z wekslami mam do
czynienia zawodowo jako radca prawny. W trakcie wyprawy wakacyjnej na witrynie antykwariatu w Reykjavíku. spotkałem takie oto coś, jak na załączonych zdjęciach.
Idę o zakład że to ichniejszy weksel. Niestety ich język jest niepodobny do
czegokolwiek zrozumiałego…
Zdjęcia przesyłam jako ciekawostkę.

Miło mi spotkać kogoś, kto również zwraca uwagę o wekslach w różnych miejscach :)

Odnośnie przesłanego skanu – cóż, sądem nie jesteśmy, tłumaczenia przysięgłego nam nie dostarczono, musimy sobie poradzić sami. Podesłałem dokument znajomemu Szwedowi, ten podesłał znajomemu Islandczykowi, ale na tym niestety łańcuszek się na razie urwał :)

Przede wszystkim chciałem zorientować się, czy dokument ten zawiera w sobie słowo „weksel”. Według google translate po ichniemu słowem tym jest huga. Niestety nie znajdujemy takiego słowa na powyższym skanie.

Możemy jednak podejrzewać, że słowem tym jest słowo víxil i choć sam tłumacz google nie zna takiego słowa, to jednak znajdujemy informację że to właśnie to słowo może być słowem weksel.

Z kolei einritada víxil oznacza zapewne „sola weksel”, „weksel wystawiony w jednym egzemplarzu” (ein – jeden, ritada – napisany). Minn to dosłownie „mój”, zatem „weksel własny”

Mając na względzie charakterystyczne elementy (data i miejsce wystawienia, odręczne wskazanie remitenta i kwoty), możemy z łatwością zorientować się nawet bez specjalnej znajomości języka jak wygląda istota tego zobowiązania :-)

Na początku roku ruszył projekt umożliwiający wystawienie weksla w formie elektronicznej. Pisałem o nim tutaj. Wydawaniem orzeczeń w sprawach tej formy weksli zajmuje się specjalnie powołany do tego celu sąd arbitrażowy.

Ale sam wyrok sądu arbitrażowego to za mało, aby można było przejść do konkretów, czyli do egzekucji komorniczej wobec szczególnie opornych dłużników. Potrzeba klauzuli wykonalności, którą może nadać tylko sąd powszechny.

Wiem, że możliwość wydania takiego postanowienia przez sąd powszechny znajduje się w przedmiocie zainteresowania wielu z Czytelników tego bloga.

Spieszę zatem poinformować, że Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w Poznaniu wydał już postanowienie nadające klauzulę wykonalności wyrokowi sądu arbitrażowego.

W uzasadnieniu sąd stwierdził, że wyrok sądu polubownego ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu (powszechnego). Orzeczone w nim roszczenie nadaje się do egzekucji, jednocześnie sąd nie dopatrzył się w nim sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP (klauzula porządku publicznego).

Na wspomnianym portalu aukcyjnym można znaleźć aukcje wielu archiwalnych dokumentów, w tym i weksli. Końcowa cena tych ostatnich wynosi zwykle od 1zł do kilku złotych, choć zdarzają się droższe wyjątki. Wyższa niż 1zł wartość startych weksli może wynikać z następujących przyczyn:

– umieszczenie rzadko spotykanych klauzul na wekslu
– użycie starych (starszych niż XX-wieczne) urzędowych blankietów
– specyficzny sposób wykonania weksla
– podpis na wekslu znanej osoby

Poniżej kilka przykładów:

1. Weksel na maszynie do pisania

wystawiony na „pustym” blankiecie urzędowym, bez nadruków. W marcu 1929r. wystawca zobowiązywał się do zapłaty w październiku na zlecenie remitenta Tadeusza Szoli sumę 607,50zł. Widać poprawkę jednej litery w wyrazie „zlecenie”.

Na rewersie dwa indosy, świadczące prawdopodobnie o oddaniu weksla do dyskonta. Treści obydwu indosów zostały odciśnięte pieczątką zrobioną specjalnie do takich czynności:

2. Treść weksla odciśnięta pieczątką

Wygląda na to, że istniały dawniej całe pieczątki odtwarzające treść weksla:

Na odwrocie dwa indosy – pierwszy indos in blanco, pochodzący od remitenta, drugi indos pochodzący z banku będącego wówczas posiadaczem weksla (Bank Ziemiański), na inny bank (Bank Amerykański w Polsce).

3. Weksel trasowany

w którym wystawca jest też remitentem. Weksle takie (wystawione na zlecenie własne wystawcy) mają swoje oparcie w art. 3 prawa wekslowego. Charakterystyczny jest brak przyrzeczenia zapłaty, jest za to polecenie zapłaty („zapłaci Pan”). Kto zapłaci? W dolnej części weksla informacja o adresacie weksla – „W. Pan Janusz Jan Wierzbicki/?/”. Po prawej stronie, w poprzek, na naderwanych polach widać podpis akceptanta, czyli właśnie pana Janusza.

Na rewersie dwa indosy oraz potwierdzenie zapłaty weksla umieszczone przez domicyliata:

4. Bardzo przyrzeka, że zapłaci

Weksel z „paradną” klauzulą. Niestety nie udało mi się go wylicytować, dzięki uprzejmości allegrowego sprzedawcy zamieszczam jego zdjęcie. Po pierwsze widać nieścisłość w oznaczeniu waluty weksla – przy kwocie cyframi mamy oznaczenie „zł szwaj.” a przy kwocie słownie – „franków szwajcarskich”. Oj, mieliby nasi teoretycy pole do interpretacji ważności weksla :)

Po drugie – wystawca usilnie chce nas przekonać, że za weksel zapłaci. Wpierw uroczyście oświadcza, że „Walutę w gotowiźnie otrzymał”, by dalej jeszcze bardziej upewnić nas w swoim bezwarunkowym przyrzeczeniu – „przyrzekam na termin powyższy […?] zapłacić podług prawa wekslowego. Akceptuję na siebie samego”

5. Weksel generała

Na koniec allegrowa ciekawostka, którą kiedyś widziałem, z uwagi na wysoką cenę wywoławczą, nie kupiłem. Weksle trasowane rzekomo ciągnione na generała Władysława Sikorskiego i akceptowane w jego imieniu przez wyznaczoną osobę. Wystawcą i remitentem jest rolnicza spółka „PLON” i jak wynika z treści dokumentu, generał za weksel „Wartość w nawozach sztucznych” otrzymał. Jak widać, przed wojną ludzie swobodnie pisali sobie na wekslu za co go wystawiają, w XXI wieku sędziowie już o tym zapomnieli i trzeba było aż orzeczenia SN, aby sobie tę starą prawdę przyswoić :)

W poniedziałek 2 września tradycyjnie w Radiu Infor omawiałem kwestię weksla in blanco dawanego jako zabezpieczenie kredytu w banku; poddałem w wątpliwość sens brania takiego zabezpieczenia przez bank.

Kiedyś najlepszy ze znanych mi „bankowców”, Rafał Skiba, umieścił na swoim blogu wpis o wekslu in blanco jako zabezpieczeniu kredytu. Zmotywowało mnie to do zadania tamże pytania – po co bankowi weksel, skoro może prowadzić egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego.

Odpowiedź była następująca:

W praktyce z [1] wekslem in blanco samego kredytobiorcy ja się nie spotykam, bo bank ma instrument, o którym wspominasz (aczkolwiek zobaczymy jak długo jeszcze ten przywilej bankom zostanie pozostawiony). Natomiast w segmencie zwanym SME (małe i średnie przedsiębiorstwa) [2] praktykowane jest odbieranie weksli od wspólników spółek osobowych, awalowanych przez ich małżonków (jeśli tacy są) i wówczas to ma sens.

Argument o „niespotykaniu się” [1] z sytuacją zabezpieczenia samego kredytobiorcy wekslem in blanco nie przekonuje mnie. Z pewnością są takie sytuacje.

Z kolei przy poręczaniu [2] przez wspólników, czy małżonków, bank również na tych osobach może (i z pewnością to robi) zabezpieczać się bankowym tytułem egzekucyjnym.

Po cóż zatem bankom weksle in blanco? Odpowiedź przynosi samo życie. W praktyce weksel jest wykorzystywany przy sprzedaży wierzytelności tak, aby należności na jego podstawie mógł dochodzić podmiot kupujący takie roszczenie, ponieważ on, jako instytucja nie będąca bankiem, nie może korzystać z przywilejów BTE.

Stąd już prosto do wyprowadzenia wniosku z tytułu – podpisując weksel bankowi, de facto podpisujesz go nieznanej sobie firmie windykacyjnej. Nie możesz zatem ulec mirażowi „banku jako instytucji zaufania publicznego”, a swoich interesów musisz pilnować lepiej niż portfela na Stadionie X-lecia z czasów, gdy obiekt na siebie zarabiał :)

W dzisiejszej Gazecie Prawnej w dodatku Firma i Prawo (dostęp płatny za 3,69zł :) ) ukazał się mój artykuł z poradami dotyczącymi sporządzania pozwu z weksla pt. „Posiadacz prawidłowo wypełnionego weksla ma ustawowe przywileje w postępowaniu sądowym”.

Oprócz samego wzoru pozwu (w postępowaniu zwykłym, czyli nieuproszczonym), znajdziecie tam kilka praktycznych rad dla wierzycieli stojących przed problemem niezapłaconego weksla.

I tak:

Chęć sprzedaży weksla

Zazwyczaj po uświadomieniu sobie, że dłużnik nie zechce zapłacić wierzytelności dobrowolnie, pierwszym pomysłem przedsiębiorcy jest sprzedaż weksla. To oczywiście zrozumiałe. Z jednej strony wierzycielowi wydaje się to najszybszą drogą na pozbycie się problemu, z drugiej słyszał on nieraz o tym, że weksel można sprzedać, oraz o obiegowej funkcji weksla.

W praktyce terminy te dotyczą sytuacji odmiennej niż ta, do której chce doprowadzić wierzyciel. Obiegowa funkcja weksla przejawia się w tym, że dokument można łatwo indosować, czyli przekazać na rzecz innej osoby lub podmiotu, polega zaś na tym, iż wraz ze zbyciem wierzytelności zbywca tak samo jak wystawca jest odpowiedzialny za zapłatę weksla (por. „Obrót wekslami wymaga pewnej wiedzy i wprawy”, FiP z 4 czerwca). Jest to pożądana sytuacja w normalnym obrocie weksla, odbywającym się na długo przed upływem terminu jego płatności, kiedy to przedsiębiorca chcący zapłacić za transakcję wekslem zamiast wystawiać nowy dokument, z którego odpowiadałby przed wierzycielem tylko on sam, zbywa weksle, których nie jest wystawcą, a otrzymał je od swoich dłużników. Ponieważ jednak sprzedaż niezapłaconej wierzytelności odbywa się zawsze znacznie poniżej jej nominału, wierzyciel zbywając weksel, koniecznie musi wyłączyć swoją odpowiedzialność za zapłatę. Odbywa się to przez dokonanie indosu z odpowiednią klauzulą („bez obliga”) albo przez zbycie weksla na drodze cesji wierzytelności.

Strony firm windykacyjnych są pełne reklam, według których przedsiębiorstwa te skupują wierzytelności. Jednak w praktyce takie transakcje zachodzą na rynku stosunkowo rzadko.

O możliwości poszukania „dłużnika dłużnika”:

Wyjątkiem [kiedy pomysł sprzedaży wierzytelności ma więcej sensu – przyp. LM] jest sytuacja, gdy wierzyciel znajdzie podmiot będący dłużnikiem jego dłużnika. Wierzyciel nie może bowiem odmówić przyjęcia zapłaty wierzytelności wystawionym przez siebie wekslem. Oznacza to, że dłużnicy dłużnika przedsiębiorcy chętnie kupią weksle wystawione przez ich wierzyciela nawet za cenę niewiele odbiegającą od nominału i wykorzystają je do spłaty swojego zobowiązania. Warto zatem rozejrzeć się w sieci powiązań między firmami i sprawdzić, czy nie istnieją podmioty, które chętnie oszczędzą część gotówki potrzebnej do spłaty swoich długów istniejących wobec wystawcy posiadanego przez przedsiębiorcę weksla.

Czy warto brać prawnika do pozwu z weksla?

Pozew z weksla jest jednym z prostszych i wiele osób radzi sobie z tym zagadnieniem bez pomocy kancelarii prawnej. Mając poprawnie wypełniony weksel, trudno na etapie pozywania zrobić błąd, który wykluczałby otrzymanie nakazu zapłaty. Z drugiej strony, jak wynika z moich obserwacji, osobom niebędącym prawnikami, tworzącym pozew po raz pierwszy w życiu, zdarzają się błędy, które mogą istotnie przedłużyć całe postępowanie. I to mimo wspomagania się dobrymi informacjami. Najczęściej dotyczy to nieprawidłowego okresu naliczania odsetek, zdarzają się też drobne błędy w wypełnianiu urzędowego formularza pozwu (co prawda do skorygowania na dalszym etapie postępowania).

Do ostatniego cytatu należy dodać, że sprawy wekslowe nie zawsze kończą się nakazem zapłaty. W przypadku gdy o pomoc prawnika udamy się dopiero po wniesieniu przez pozwanego zarzutów, koszt prowadzenia sprawy będzie zazwyczaj wyższy, niż byśmy poprosili go o pomoc w początkowym etapie pozywania, kiedy fakt wniesienia zarzutów nie byłby znany.

Księgowi, słuchający w internecie Radia Infor, mogli w sierpniu trzy razy posłuchać moich krótkich wypowiedzi na następujące tematy:

5 sierpnia – o dochodzeniu roszczenia z weksla – taniej, szybciej i prościej, przy wykorzystaniu postępowania nakazowego z przywilejem możliwości zabezpieczenia się lub wszczęcia egzekucji nawet na nieprawomocnym nakazie. Kilka słów na temat jak wytoczyć powództwo, jakie załączniki należy dołączyć do pozwu, o konieczności prawidłowego wypełnienia weksla in blanco przed wytoczeniem powództwa. O tym, że blankietów weksla nie kupuje się już w banku, tylko sporządza się we własnym zakresie.

8 sierpnia – o wekslu jako formie zapłaty za fakturę. Daje to możliwość ustanowienia dowolnie długiego terminu płatności za transakcję objętą fakturą. O możliwości uniknięcia „nieprzyjemności księgowych” wynikających z prawa podatkowego (VAT i dochodowego) w przypadku braku zapłaty za fakturę (temat ten będzie jeszcze poruszany „na antenie” w sposób bardziej szczegółowy). Czy do weksla zupełnego będącego zapłatą za fakturę należy sporządzać umowę wekslową? O tym, że na fakturze powinno umieścić się informację o fakcie jej zapłaty wekslem.

27 sierpnia – praktyczne wykorzystanie weksla, który otrzymaliśmy od swojego dłużnika – czyli kredyt dyskontowy (oddanie weksla do dyskonta w banku w zamian za gotówkę) lub zapłata nim w kolejnej swojej transakcji.

W zeszłym miesiącu blog odwiedziło 8400 unikalnych użytkowników.

Wybrane frazy z wyszukiwarki google, po jakich trafiliście na ten blog:

– jak oddać dług jak nie ma się pieniędzy – to bardzo ciekawe pytanie :) Oczywiście dług można spłacić wekslem. Czy wekslem można spłacić inny weksel? Tak, można do tego celu użyć specjalnego rodzaju weksla zwanego wekslem zwrotnym (art. 52 prawa wekslowego)

– czy można ubezpieczyć weksel przed śmiercią dłużnika – w teorii można, np. zakład ubezpieczeń może być poręczycielem weksla, z tytułu czego pobierze od ubezpieczającego odpowiednią składkę (będzie to jednak ubezpieczenie od czegoś więcej, niż tylko śmierć wystawcy). W praktyce takiej usługi („oczywiście”) nie ma. Wyjątkiem może być usługa ubezpieczenia należności handlowych, które mogą przybrać nie tylko postać faktur z odroczonym terminem płatności, ale i weksli. Szukałbym rozwiązania trochę okrężnego – wystawca weksla ubezpiecza się na życie na sumę weksla i wskazuje jako beneficjenta ewentualnego odszkodowania – remitenta.

– czy można zabezpieczyć naleznosc ratalna wekslem – można zabezpieczyć, ale po co stosować takie prymitywne metody? W płatności ratalnej idealnie sprawdza się pakiet weksli – z sumami i terminami płatności odpowiadającymi kolejnym ratom.

– czy można wypełnić weksel in blanco po wykreśleniu wystawcy z rejestru przedsiębiorców – można.

– czy mogą chodzić po domach naciągacze podpisania weksli – oj, mogą!