Weksel jest papierem cennym. Ustanawia zobowiązanie bezwarunkowe, niezależne od jakiegokolwiek zdarzenia. Ustala dług pieniężny, ściśle określony co do sumy. Zawiera abstrakcyjną obietnicę zapłaty. Obietnicę jednostronną w której wierzyciel ma jedynie prawa, a nie obowiązki. Jest przeważnie papierem obiegowym na zlecenie. Musi zadość czynić pewnym warunkom formalnym, a przede wszystkim zawierać wzmiankę, iż jest wekslem. Zobowiązuje ‘wekslowo’ wszystkie osoby, które się na nim podpiszą.

Archives for styczeń 2014

Jak bezpiecznie brać gotówkę za weksel

Spośród wielu funkcji weksla, nazywanego czasem „prywatnym pieniądzem”, jedną z ważniejszych jest jego kredytowa funkcja. Objawiać się może ona w różny sposób; w najbardziej spektakularny, gdy za wystawiony weksel remitent daje nam żywą gotówkę. Marzenie z dzieciństwa – prywatna drukarka pieniędzy – naprawdę może się spełnić :) Należy jednak pamiętać, że pieniądze są zawsze poważnym tematem i nie można do tych kwestii podchodzić z lekkomyślnością. W życiu już tak jest, że pieniądze wędrują do tych, którzy potrafią o nie dbać (w domyśle: do tych mądrzejszych), od tych, którzy dbać o swój majątek nie potrafią (w domyśle: …). Nie ma co ukrywać, że weksel taką wędrówkę pieniędzy może istotnie ułatwić.

Internet roi się od ogłoszeń firm udzielających „pożyczek pod weksel”. Ba, oferentami pieniędzy mogą być nawet osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, bowiem udzielić pożyczki może każdy, nie tylko przedsiębiorca. Jednocześnie weksel jest najlepszym i najprostszym osobistym zabezpieczeniem takiego roszczenia. Nic dziwnego zatem, że w przypadku roszczeń nie zabezpieczonych hipotecznie, czy przez zastaw, to weksel będzie pełnił taką funkcję. Prostota wystawienia, możliwość odebrania poręczenia osób trzecich powoduje, że jest to bardzo popularne narzędzie w takich transakcjach.

Wystawienie weksel możemy porównać do wręczenia komuś loginu i hasła do naszego konta bankowego z upoważnieniem do wykonania jednorazowej transakcji. Załóżmy na chwilę, że jest taka możliwość. Bank wprowadził usługę, że po podaniu 50-cyfrowego kodu, dowolna osoba go podająca może dokonać z góry określonej kwotowo wypłaty z naszego konta w określonym czasie. Usługa jest racjonalna i mogłaby mieć praktyczne zastosowanie. Chcę pożyczyć od kolegi 2000zł, i daję mu PIN do wypłaty z mojego konta 2300zł za miesiąc. Analogicznie jak w przypadku wykonania tej operacji za pomocą weksla – wystawiając weksel na 2300zł otwieram wrota do swojego przyszłego majątku. Bezwarunkowo.

Zastanówmy się jednak, jak zareagowałby pożyczkobiorca, gdyby w zamian za pożyczkę poproszono go o podanie PINu do wypłaty dowolnie wysokiej kwoty? Czy biorąc pożyczkę na kilka tysięcy złotych, damy pożyczkodawcy PIN do wypłaty 100 tysięcy? Miliona? Miliarda? Dowolnie wskazanej przez wierzyciela kwoty? Zgodzicie się, że nawet mało rozgarnięty dłużnik zastanowi się „a po co tak dużo”?

„Po co tak dużo” jest pytaniem które należy zawsze zadać sobie przy wystawianiu weksla. Nie mniej istotnym jest uświadomienie sobie, że w praktyce nie występują sytuacje, kiedy trzeba wystawić weksel in blanco nie wymieniający sumy wekslowej – zawsze można zastąpić go wekslem wymieniającym kwotę. Różnica jest zasadnicza. Jeśli wezmę pożyczkę na 2000zł i zabezpieczę ją wekslem na 20 000zł, w najgorszym przypadku stracę niecałe 18 000zł. Znam ryzyko i mogę się na nie zgodzić bądź nie. Wystawiając weksel in blanco, mogę stracić potencjalnie nieograniczoną kwotę.

Czas jasno i wyraźnie to powiedzieć – nie ma racjonalnych powodów, dla których jakikolwiek wystawca weksla miałby wystawić weksel nie wymieniający kwoty. Nie ma szkód, których nie da się określić choć co do rzędu ich wielkości. Żądanie weksli nie wymieniających sumy jest najczęściej wynikiem wygody, jak i ignorancji wierzycieli. Co więcej, czasem sami wierzyciele ponoszą negatywne konsekwencje takiej decyzji (pewnie o tym kiedyś napiszę). Jeśli negocjujesz z wierzycielem, i słyszysz od niego, że „ten weksel musi pozostać bez kwoty”, najpewniej rozmawiasz z osobą, która nie zna się na wekslach. Czy takiej osobie wręczyłbyś klucz do swojego całego majątku?

Wiele razy na blogu opisywano sytuacje, kiedy weksle in blanco wręczane bankom były powodem znacznego uszczuplenia majątku u wystawców, niekoniecznie z powodów, które można by określić jako „racja obiektywna”. Mimo że banki tworzą iluzję bycia instytucjami zaufania publicznego, mimo że starają się jak mogą, aby wręczane im weksle przechowywać w odpowiedni sposób, życie pokazuje jednak, że nawet wówczas może dojść do tzw. fraudów. Nawet „bankowe” weksle nie posiadają oznaczonego banku jako remitenta, stąd po ich „wycieku” mogą być przedmiotem specjalnie przygotowanej operacji polegającej na wyłudzeniu gotówki.

Ryzyko jest tym większe, jeśli wręczasz weksel „osobie prywatnej” – bez względu na to, czy będzie to kolega z pracy, twoja żona/mąż, sąsiad, czy autor bloga remitent.pl. Czy ktoś obcy, kto oferuje ci kilka tysięcy złotych w gotówce. Ryzykujesz tym, że weksel zostanie nieuczciwie wykorzystany, albo po prostu zgubiony.

Idealna sytuacja wygląda tak, że pożyczkodawca chcąc pożyczyć na weksel 1000zł na miesiąc, wystawia weksel na 1000zł, powiększony o koszty pożyczki. Między bajki należy włożyć opowieści, że jakiekolwiek oprocentowanie powyżej odsetek maksymalnych jest lichwą. Gdybyśmy chcieli go nie przekraczać, za pożyczony na miesiąc 1000zł według obecnych stawek powinniśmy zapłacić nie więcej niż 14zł. W takiej cenie dostaniemy pożyczki nawet w banku, a i koledze, jakbyśmy chcieli postawić za to flaszkę, to okazałoby się, że zrobilibyśmy z niego lichwiarza. Naturalnym i zrozumiałym jest zatem, że koszt takiej pożyczki musi być większy. Niechby nawet 400zł. Dużo? Niedużo? RRSO wyjdzie ogromne, ale czy RRSO nam o czymkolwiek mówi? Jak widać – niespecjalnie.

Używając do powyższej operacji weksla możemy wyobrazić sobie kilka sposobów jego użycia. Opiszę je od najgorszego (dla pożyczkobiorcy) do najlepszego.

Weksel in blanco oraz umowa pożyczki

Weksle in blanco są bardzo chętnie stosowane przez osoby, które się na wekslach nie znają. Niektórzy nawet uważają, że weksel w swojej istocie polega na tym, aby był nieuzupełniony w momencie podpisywania. Pożyczkodawca otrzymując weksel in blanco zawiera również umowę pożyczki, do której ładuje całą masę mniej lub bardziej abuzywnych klauzul z opłatami karnymi, odsetkami karnymi, opłatami za monity i tym podobne. Do tego dochodzi jednostronnie podpisana przez wystawcę deklaracja wekslowa.

Ryzykiem dla wystawcy jest uzupełnienie weksla na nienależną sumę, często połączone z wpisaniem remitenta innego niż pożyczkodawca, jak również – „dla pewności” – indosowanie weksla. Jeśli już istnieje konieczność zabezpieczenia pożyczki wekslem in blanco, z punktu widzenia wystawcy należy koniecznie zadbać o to, aby weksel posiadał wpisanego remitenta, datę wystawienia (tożsamą z datą zawarcia umowy pożyczki), klauzulę „weksel kaucyjny” oraz klauzulę „nie na zlecenie”.

Weksel jako zastaw ulegający przepadkowi

Bardzo ciekawy sposób wykorzystania weksla, który zauważyłem równolegle u kilku podmiotów udzielających tzw. „chwilówek”. Weksel wystawiany na kwotę kilku- lub kilkunastokrotnie przewyższającą sumę pożyczki, wraz z umową pożyczki, „umową inwestorską” lub inaczej nazwanym stosunkiem, na mocy którego weksel służy zabezpieczeniu roszczenia w formie zastawu – ulegający przepadkowi w przypadku braku zwrotu pożyczki, podobnie jak gdyby uczynić to z zastawem na przykład w postaci samochodu, czy innych ruchomości. Ryzykiem dla pożyczkobiorcy jest konieczność zapłaty za weksel wielokrotności sumy pożyczki. Ryzykiem dla pożyczkodawcy jest niezrozumienie przez sąd istoty takiego stosunku prawnego i uznanie, że weksel zabezpiecza roszczenia z umowy pożyczki (co umożliwi zmniejszenie dochodzonej sumy wekslowej do sum wynikających bezpośrednio z umowy pożyczki), a nie jest samodzielnym zobowiązaniem wynikającym wyłącznie z treści wystawionego weksla.

Weksel zupełny kaucyjny

Nawet dobra umowa wekslowa, wpisanie remitenta, klauzula „nie na zlecenie” – nie chronią przed fizyczną możliwością uzupełnienia weksla na kosmiczną kwotę. Pożyczyłeś 1000zł? Zgadzasz się na zwrot 5000zł? OK. Mimo to możesz dostać pozew na milion złotych. Nie zawsze może cię stać na podjęcie skutecznej obrony. Chroni przed tym określenie maksymalnej sumy, do której weksel może być wykorzystany. Wystarczy wpisać na wekslu kwotę, która na pewno wystarczy na zaspokojenie roszczeń wierzyciela. Nigdy nie jest tak, aby nie dało się określić choćby rzędu wielkości potencjalnie możliwej do żądania sumy. W przypadku wspomnianej pożyczki na 1000zł może to być suma 5000zł, która na pewno zaspokoi koszty nawet najbardziej chciwego pożyczkodawcy :) W efekcie powstanie weksel zupełny. Należy jednak pamiętać, aby posiadać dobre dowody kaucyjnego charakteru wystawionego w ten sposób weksla kaucyjnego – klauzula „nie na zlecenie”, klauzula „weksel kaucyjny”, oznaczenie remitenta oraz dobra umowa wekslowa podpisana przez obie strony – to obowiązkowe elementy takiego stosunku prawnego.

„Gotówka za weksel”

Moim zdaniem najbardziej przejrzystą formą udzielania „pożyczek na weksel”. W swojej klasycznej formie sam weksel, bez żadnych dodatkowych umów, wystarczy na prawidłowe i wystarczające wykreowanie stosunku prawnego pomiędzy stronami. Sposób maksymalnie prosty, przejrzysty i uczciwy. Polega na wystawieniu weksla na kwotę, którą zobowiązujemy się zapłacić, i wykupie go przez „pożyczkodawcę” (pisanego w cudzysłowie, ponieważ nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki) za określoną sumę. Na przykład – jeśli za mój weksel na 1700 płatny za miesiąc znajdę kupca chcącego za niego zapłacić 1000zł w gotówce, to do zawarcia takiej transakcji może dojść. Transakcja taka nie operuje odsetkami, więc nie ma ograniczenia wynikającego z odsetek maksymalnych. Ograniczeniami, o których należy pamiętać, są art. 388 kc., który zakazuje wykorzystywać przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, oferując niewspółmierne świadczenie wzajemne (np. w zamian za 500zł na leki ratujące życie żądamy wystawienia weksla na 40 000zł) oraz art. 304 kk., który penalizuje taki właśnie wyzysk wynikający z wykorzystania przymusowego położenia. Niedogodnością dla dawcy kapitału jest brak możliwości zwiększenia dochodzonej sumy (inaczej niż przez odsetki ustawowe) w przypadku braku wykupu weksla.

Biorąc pożyczkę-chwilówkę nigdy nie podpisałbym weksla:

– in blanco, nawet z dobrze sporządzoną umową wekslową
– wymieniającego sumę wekslową niewspółmiernie wysoką w porównaniu do kwoty pożyczki. Przy podpisywaniu weksla na określoną kwotę brałbym pod uwagę najgorszy scenariusz, w którym byłbym zobowiązany do zapłaty takiej właśnie kwoty
– w którym umowa wekslowa nie byłaby podpisana przez remitenta

Nawiązując do myśli wyrażonej w pierwszym akapicie, życzę Wam, abyście byli tymi, którzy potrafią dbać o swoje (a zwłaszcza cudze) pieniądze :)

[piątkowo] Gotówka za weksel

…to popularna forma pożyczek „pozabankowych”. Jednakże przy wystawianiu w takich sytuacjach wekslach należy zachować szczególne środki ostrożności. W przyszłym tygodniu napiszę kilka uwag od siebie :)
gotowka

Grudzień 2013 – czego internauci szukali o wekslach

W ostatnim miesiącu ubiegłego roku blog odwiedziło 9100 unikalnych użytkowników.
grudzien2013stat

Kilka zapytań z wyszukiwarki google:

– czy ważność weksla sąd bada z urzędu – oczywiście. Poprzez ważność weksla rozumie się jego poprawną treść, a ta musi być zbadana przed wydaniem nakazu zapłaty, zwłaszcza w postępowaniu nakazowym. Nakaz taki może być bowiem wydany tylko wówczas, jeśli treść i prawdziwość weksla nie nasuwają wątpliwości odnośnie jego ważności. Oprócz samej treści weksla sąd powinien zbadać legitymację formalną powoda, czyli na przykład czy ciąg indosów nie jest przerwany, lub też czy wskazany na wekslu remitent jest tą samą osobą co powód.

– czy sąd bada umowę wekslową – nie, a przynajmniej nie na etapie wydawania nakazu zapłaty (zresztą wówczas najczęściej jej nie widzi).

– czy wystawiający weksel otrzymuje jego kopię – to już pytanie do wystawiającego. Jak sobie zrobi kopię, to będzie miał.

– podpisałem weksel dostałem wezwanie do zapłaty – to bardzo dobra wiadomość. Znak, że świat jeszcze istnieje. A ponieważ na świecie rządzi zasada przyczynowości („każdy skutek ma swoją przyczynę”), to oczywistym jest, że wystawienie weksla spowoduje później zażądanie zapłaty.

– czy można pożyczyć pieniądze komuś nie powiadamiając urząd skarbowy – można. Czasem kosztuje to trochę więcej, ale kto bogatemu zabroni? :)

– czy dwie różne daty na wekslu unieważniają go – jeśli to będą dwie daty wystawienia, albo dwie daty płatności, to tak.

Kilka haseł związanych z „kieleckimi wekslami”:
co zrobili internauci których pozywa kancelaria,
afera z wekslami,
fałszywe weksle,
świętokrzyskie doskonały przekręt weksle,
afera wekslowa,
afera wekslowa w kielcach

Afera to raczej rozdmuchane słowo. Gdyby ci sami ludzie rozrzucali kartki z loginami i hasłami do swoich kont bankowych, to też pewnie ktoś by to wykorzystał, też by to było przestępstwo, ale czy afera? Czy może rażąca nierozsądność poszkodowanych? Afera by była, gdyby ktoś te weksle fałszował (podpisy), a na razie nie wygląda, aby tak było.

Jeszcze raz wszystkiego dobrego w Nowym Roku ;)