Weksel elektroniczny

Tutaj możesz zadać pytanie na temat weksli, opisać ciekawą sprawę, podyskutować o orzeczeniu sądu i poruszyć wszelkie inne zagadnienia związane z wekslami
Awatar użytkownika
Palestra
Posty: 524
Rejestracja: 27 lis 2010, 19:12

Weksel elektroniczny

Post autor: Palestra » 07 mar 2011, 19:02

Na pytanie ostrego członka naszej "braci wekslowej" przesyłam tekst dot. weksla eletronicznego.Czekam na opinie. Tekst pochodzi ze strony:
http://www.e-tekst.pl/publications/1818 ... tronicznej
Autorka: buszująca-pozdrawiamy
W niniejszej pracy postaram się znaleźć odpowiedź na pytanie czy jest możliwe wystawienie wekslu w postaci elektronicznej z podpisem elektronicznym lub bezpiecznym podpisem elektronicznym a jeżeli nie to czy w postulowanym stanie prawnym należałoby stworzyć taką możliwość.



Kilka wiadomości o wekslu i podpisie własnoręcznym.

Weksel jest to papier wartościowy posiadający części składowe ściśle określone w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936r. – Prawo wekslowe, w którym wystawca papieru albo sam przyrzeka zapłatę oznaczonej sumy pieniężnej (weksel własny), albo poleca ją osobie trzeciej (weksel trasowany), przyjmując bezwarunkową odpowiedzialność za jej zapłatę i poddając się wszelkim rygorom ustawy – Prawo wekslowe.

Weksel jest papierem wartościowym, mieści się w nim żądanie wykonania zobowiązania osób do zapłaty określonej sumy pieniężnej (legitymacja materialna), a jego posiadanie jest warunkiem wykonywania wszelkich praw wekslowych (legitymacja formalna). Zapłata wekslu ma nastąpić za jego wręczeniem płacącemu. Odpowiedzialność wekslowa ma charakter bezwarunkowy, a posiadaczowi wekslu służy w zasadzie prawo żądania zapłaty sumy wekslowej, nawet w takich przypadkach, gdy wręczenie wekslu było pozbawione dostatecznej podstawy.

Jedną z podstawowych cech wekslu, jest skrypturalność (pisemny charakter).

Ustawowe części składowe wekslu własnego są następujące:

a) oznaczenie miejsca i daty wystawienia wekslu,
b) oznaczenie terminu płatności,
c) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej,
d) nazwa „weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,
e) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitent),
f) oznaczenie miejsca płatności wekslu,
g) podpis wystawcy.

Podpis wystawcy wekslu jest istotnym wymogiem ważności wekslu. W polskim ustawodawstwie brakuje definicji legalnej podpisu, co „wywołuje w praktyce sądów powszechnych wątpliwości o istotnym znaczeniu z punktu widzenia prawidłowości i jednolitości stosowania prawa” . Podpis ten musi obejmować całą treść wekslu i dlatego należy go umieścić poniżej całej jego treści, co najmniej zaś poniżej przyrzeczenia zapłaty. Podpis musi być ręczny (nie odbity na maszynie lub odciśnięty pieczęcią, tzw. faksymile), napisany atramentem lub ołówkiem. Podpis polega na umieszczeniu nazwiska; umieszczenie imienia jest zbędne. Można stwierdzić także, że podpis jest kwalifikacją pewnego zespołu znaków pisarskich, nie uzależniona od tego, jakiego użyto alfabetu oraz systemów znaków . Podpis przedsiębiorcy powinien obejmować pełne brzmienie firmy, tak jak ona jest wpisana w rejestrze i podpisy osób uprawnionych do działania w jej imieniu.

Z punktu widzenia przepisów ustawy – Prawo wekslowe dla ważności wekslu podpis wystawcy stanowi napisany znak ręczny, który swoim wyglądem przedstawia się jako własnoręczny. Wystarcza to do formalnej ważności wekslu, choćby podpis był w rzeczywistości sfałszowany. Doktryna zaleca podawanie przez wystawcę obok zwykle nieczytelnego podpisu, także pełnego brzmienia nazwiska, imienia i adresu. Wystawca odpowiada z wekslu, o ile podpis jego jest własnoręczny, tj. pochodzi rzeczywiście z jego ręki. Jeżeli na wekslu znajdują się podpisy osób niezdolnych do zaciągania zobowiązań wekslowych, podpisy fałszywe, podpisy osób nieistniejących, albo podpisy, które z jakiejkolwiek innej przyczyny nie zobowiązują osób, które weksel podpisały lub których nazwiskiem weksel został podpisany, nie uchybia to ważności innych podpisów.


Podpis elektroniczny i bezpieczny podpis elektroniczny


Podpis elektroniczny w rozumieniu Ustawy z dnia 18 września 2001r. o podpisie elektronicznym to dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny (art. 3 pkt 1 ustawy).

Natomiast bezpieczny podpis elektroniczny to podpis elektroniczny, który:

a) jest przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej ten podpis,
b) jest sporządzany za pomocą podlegających wyłącznej kontroli osoby składającej podpis elektroniczny bezpiecznych urządzeń służących do składania podpisu elektronicznego i danych służących do składania podpisu elektronicznego,
c) jest powiązany z danymi, do których został dołączony, w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza zmiana tych danych jest rozpoznawalna (art. 3 pkt 2 ustawy).


By podpis elektroniczny był bezpieczny musi być także weryfikowany przy pomocy ważnego certyfikatu wydanego przez odpowiednią, akredytowaną instytucję.

Zawarcie umowy bez wykorzystania bezpiecznego podpisu elektronicznego, generalnie rzecz ujmując, nie powoduje jej nieważności. Forma elektroniczna opatrzona zwykłym podpisem elektronicznym nie ma jedynie tej doniosłości co forma elektroniczna kwalifikowana. Tak wiec utrudnione będzie w takim przypadku, zgodnie z art. 74 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny , przeprowadzenie w razie sporu (np. przed sądem powszechnym) dowodu z przesłuchania świadków lub stron na fakt dokonania czynności prawnej.

Nic jednak nie stoi na przeszkodzie by za dowody posłużyły określone dane informatyczne, które dają podstawę by sądzić iż taka czynność miała miejsce. Może to być np. wiadomość elektroniczna, która przyszła z serwera drugiej strony. Taki e-mail zawiera w sobie informacje, za pomocą których można zidentyfikować jej nadawcę (m.in. numery IP nadawcy i odbiorcy, a także informacje o czasie przesłania danych).

Pomijając kwestie jakości ustawy o podpisie elektronicznym , wielu autorów wieściło nadejście ery podpisów elektronicznych . Niektórzy twierdzą, że jest to bardziej wysublimowana postać identyfikacji podmiotowej, zbliżona do poufnej identyfikacji numeru, zwanej powszechnie PIN-em.


Pojawia się też pytanie o relację podpisu własnoręcznego i podpisu elektronicznego, a ściślej rzecz biorąc, o stosunek oświadczenia woli złożonego na nośnikach elektronicznych do wymogu zachowania formy pisemnej. Dzięki subiektywnym cechom podpisu własnoręcznego osoby, która go złożyła, biegli grafolodzy mogą rozstrzygnąć, czy poddany badaniu podpis pochodzi od osoby podpisanej. W przypadku podpisu elektronicznego, który nie jest elektronicznym zapisem znaku graficznego ani nie ma w żadnym razie postaci graficznej, biegły grafolog nie jest w stanie stwierdzić, od kogo pochodzi złożony podpis elektroniczny, gdyż także w zakresie elektronicznego zapisu jest on całkowicie pozbawiony charakterystycznych indywidualnych cech powiązanych z osobowością składającego podpis (taka potrzeba może wyniknąć w przypadku kradzieży danych dostępowych związanych z podpisem elektronicznym i portów). Podpis elektroniczny nie może zostać złożony w oderwaniu od danych podpisywanych. Jako samoistna wartość podpis elektroniczny nie istnieje, a mamy z tym do czynienia w przypadku podpisu własnoręcznego.


E-podpis a podpis na wekslu

Z powyższych rozwiązań wynika jasno, że nie istnieje możliwość wystawienia weksla w postaci elektronicznej, z bezpiecznym podpisem elektronicznym. Art. 78 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny. stanowi, że oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Normy prawne przewidziane dla formy pisemnej stosuje się odpowiednio do formy elektronicznej opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym. Trzeba jednak zauważyć, że forma pisemna nie jest równoznaczna z podpisem. A warunkiem odpowiedzialności wystawcy wekslu, jest fakt, że podpis jego jest własnoręczny, tj. pochodzi rzeczywiście z jego ręki. To oznacza, że próba wystawienia wekslu w postaci elektronicznej byłaby niedochowaniem zastrzeżonej formy szczególnej. Skutkiem tego byłaby bezwzględna nieważność czynności prawnej (ad solemnitatem).
Nie jest w związku z tym możliwe posługiwanie się w obrocie wekslowym i elektroniczną formą składania oświadczeń woli .

Podobny problem występuje w przypadku czeków. Także sporządzenie testamentu holograficznego w formie elektronicznej jest niemożliwe . Art. 949 § 1 Ustawy – Kodeks cywilny wymaga by testament taki był sporządzony w całości pismem ręcznym. Nie można korzystać z urządzeń mechanicznych (komputer, maszyna do pisania) ani blankietów testamentowych.

Przed 1 stycznia 2007r. dodatkową przeszkodą dla wystawienia wekslu w formie elektronicznej byłaby konieczność uiszczenia opłaty skarbowej w postaci znaków skarbowych . Ciężko nakleić znaczek skarbowy na coś co jest w postaci elektronicznej, a znaków, które przyjmowałyby formę elektroniczną nie produkuje się i, biorąc pod uwagę politykę państwa, nie będzie się tego robić przez długi czas. Obecnie nie ma konieczności stosowania znaków skarbowych w przypadku wystawienia wekslu (ułatwiło to m.in. oderwanie się od używania blankietów urzędowych).


De lege ferenda

Można się jeszcze zastanawiać co by było, gdyby istniała możliwość wystawienia wekslu w postaci elektronicznej, czy to zwiększając wagę bezpiecznego podpisu elektronicznego (poprzez zrównoważenie go z podpisem własnoręcznym), czy to łagodząc reżim związany z formą wekslu.

Tylko pozornie byłoby to dobre rozwiązanie. Poszerzałoby to możliwości wykorzystywania bezpiecznego podpisu elektronicznego w obrocie prawnym i spowolniłoby to (lub może nawet zatrzymało) zamieranie wykorzystywania instytucji weksla w obrocie. Jednak wiąże się z tym olbrzymie niebezpieczeństwo.

Pliki elektroniczne można praktycznie bez żadnych problemów kopiować. Kopia taka nie różni się niczym od oryginału (posiada dokładnie taką samą kombinację danych). W przypadku zwykłych kartek papieru można z łatwością stwierdzić która jest oryginalna a które są kserokopiami, ewentualnie mogą to zrobić biegli specjaliści. Dokument opatrzony podpisem elektronicznym ulegnie zmianie jedynie wtedy gdy ktoś wprowadzi do niego jakiekolwiek zmiany. Jest to związane z tym, że podpis elektroniczny obejmuje całość dokumentu i wprowadzenie jakichkolwiek zmian powoduje, że podpis elektroniczny przestaje sygnować cały dokument. Kopia będzie nie do odróżnienia.

To z wekslu wynika zobowiązanie i nawet gdy wystawca wekslu uiści całą sumę wekslową, a zapomni odebrać weksel lub nie napisze na nim wzmianki o uiszczeniu sumy wekslowej, to gdy po pewnym czasie zgłosi się do niego kolejny posiadacz weksla (w dobrej wierze), to z tego papieru wartościowego wynika kolejne zobowiązanie do zapłaty sumy na wekslu oznaczonej.

Przykładowo dłużnik wekslowy z wekslu wystawionego na 10000zł zapłacił posiadaczowi wekslu 5000zł i zapomniał o uczynieniu o tym wzmianki na wekslu. Następnie posiadacz indosował weksel na kolejną osobę. Nowy posiadacz ma w tym przypadku roszczenie o zapłatę 10000zł a nie 5000zł. Jest to odstępstwo od zasady, że nikt nie może przenieść na inną osobę więcej praw niż sam posiada.

Podobna sytuacja wyniknie w przypadku wystawienia wtóropisów weksli trasowanych.

Polega to na tym, że weksel trasowany można wystawić w kilku jednobrzmiących egzemplarzach (wtóropisach), przy czym każdy wtóropis wekslu ma charakter oryginału, lecz wszystkie razem tworzą tylko jedno zobowiązanie wekslowe. Każdy egzemplarz jest ponumerowany.

Przechowawca wtóropisu, przeznaczonego do przyjęcia, obowiązany jest do wydania go praw¬nemu posiadaczowi innego egzemplarza.

Jeżeli zaś wydania odmówi, posiadacz drugiego wtóropisu, o ile nie uzyska zapłaty na inny egzemplarz, może dochodzić praw wekslowych przeciwko osobom, podpisanym na tym egzemplarzu, który posiada, tylko po stwierdzeniu przez protest:

a) że egzemplarz, przesłany do przyjęcia, mimo żądania nie został mu wydany,
b) że na inny egzemplarz nie można było uzyskać przyjęcia lub zapłaty.


Zasadę stanowi zwalniająca moc zapłaty, na którykolwiek z egzemplarzy, bez względu na to, czy jej dokona trasat, czy zwrotnie zobowiązany, o ile płacący nie dopuścił się przy zapłacie podstępu lub rażącego niedbalstwa; toteż w razie takiej zapłaty posiadacz innego wtóropisu traci w zasadzie prawa z tego wekslu.

Jednak dokonanie przyjęcia przez trasata sprawia, że wówczas odpowiada on z każdego przyjętego egzemplarza z osobna, o ile przy zapłacie nie otrzymał ich zwrotu, a egzemplarze te przeszły w ręce różnych osób, które nabyły je w dobrej wierze, w nieświadomości tego, że inny wtóropis tego wekslu przeszedł już na inną osobę. Akceptant może w zasadzie uczynić zapłatę zawisłą od wydania mu egzemplarzy przyjętych, jeżeli jednak przyjęcia dokonał na kilku egzemplarzach, a te przeszły w ręce różnych osób, odpowiada z każdego przyjętego egzemplarza z osobna, a zarzut, że wszystkie egzemplarze stanowiły tylko jeden weksel (więc jedno zobowiązanie), będzie bezskuteczny wobec rzetelnych nabywców poszczególnych przyjętych egzemplarzy.

Osoba która skopiowałaby weksel w postaci elektronicznej, mogłaby jeden weksel przedstawić do zapłaty a pozostałe indosować na osoby, które pozostawałyby w dobrej wierze. W takim przypadku każda osoba byłaby legitymowana do żądania zapłaty sumy wynikającej z wekslu.

Przykładowo wystawca wystawiłby weksel na kwotę 10000zł na okaziciela i wręczył na nośniku danych remitentowi. Następnie posiadacz wekslu kopiuje go pięć razy i indosuje te egzemplarze kolejnym osobom, które przyjmują weksle w dobrej wierze. W takim wypadku każda osoba może żądać od wystawcy zapłaty sumy na wekslu poznaczonej, czyli 10000zł w tym przykładzie. Efektem tego wystawca musiałby uiścić w sumie 50000zł, po 10000zł dla każdego posiadacza. Takie jest ryzyko związane z papierami wartościowymi.

Ewentualnie można by zapobiec temu wystawiając weksel z formułą „nie na zlecenie”, powodującą, że własność weksla można przenieś jedynie poprzez cesję. To powodowałoby, że wystawca wszystkie zarzuty, które mógłby skierować przeciwko remitentowi, miałby prawo stawiać przeciwko następny posiadaczom.


Biorąc pod uwagę szczególny reżim związany z instytucją wekslu i niebezpieczeństwo jakie wiąże się z możliwością istnienia wielu egzemplarzy tego samego wekslu, mało prawdopodobne jest by w przyszłości dałoby się wystawiać weksle w postaci elektronicznej. W świetle dotychczasowej polityki związanej z nowymi rozwiązaniami technicznymi w najbliższym czasie nie ulegnie także zwiększenie mocy bezpiecznego podpisu elektronicznego.





Literatura:

1) Ignacy Rosenblüth „Podręcznik prawa wekslowego” Kraków 1938r. Księgarnia Powszechna, 1938.,
2) Włodzimierz Sołtys. Zastosowanie weksla w gospodarce rynkowej / Wrocław : "Remix", 1992.,
3) S. Wróblewski, Prawo wekslowe i czekowe, Kraków 1936.

Artykuły prasowe:

1) Marta Janina Kuklo, Szymon Pszczółka, Karol Skrodzki, Marek Zaremba, Prawo papierów wartościowych – tabele porównawcze, Edukacja Prawnicza 04 (88) kwiecień 2007,
2) Joanna Glembin, Nie taka doskonała jakbyśmy chcieli.... Ustawa o e-podpisie,
3) Jerzy Jacyszyn, Podpis elektroniczny w praktyce notarialnej, Rejent - Miesięcznik Notariatu Polskiego, nr 12 (152)/2003,
4) J. Gródecki, Podpis elektroniczny i numer PIN-porównanie, Glosa 2002, nr 10,
5) Katarzyna Chodyła, Ewa Joanna Chmielewska, Wykorzystanie internetu w bankowości,
6) Tomasz Maliński, E-podpis a tradycja polska,
7) Krzysztof Wąs, Zawarcie umowy via Internet.

Orzeczenia sądowe:

1) Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1993r., sygn. III CZP 146/93.

Akty prawne:

1) Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936r. – Prawo wekslowe (Dz.U. z 1936r. Nr 37, poz. 282, z 2006 r. Nr 73, poz. 501.),
2) Ustawa z dnia 18 września 2001r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. z 2001r. Nr 130, poz. 1450 z późn. zm.),
3) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.),
4) Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2006r. Nr 225, poz. 1635).

Strony internetowe:

1) http://www.zdg.pl/umowa-via-internet-artykul.htm
2) http://szukam.org.pl/2000/08/14/epodpis ... ,55043.htm
3) http://www.edukacjaprawnicza.pl/index.p ... =13&id=648,
4) http://www.prawnik.net.pl/pwi/j_podpis1.htm
5) http://www.wierzbowski.pl/?page=3&actio ... &year=2000
6) http://cio.cxo.pl/artykuly/51153_1.html
"Czyż każdy zacny i poważny człowiek nie wyzna, że wiele nie wie i że ciągle powinien się uczyć?" Cyceron
ostry
Posty: 10
Rejestracja: 06 mar 2011, 11:10

Re: Weksel elektroniczny

Post autor: ostry » 07 mar 2011, 19:41

Dzięki serdeczne. A co Wy sądzicie na temat weksla elektronicznego? Moim zdaniem problem leży w elektronicznym dokumencie wekslowym, sam podpis elektroniczny to nie problem.
Awatar użytkownika
Lech
Administrator
Posty: 5833
Rejestracja: 23 lis 2010, 22:09
Lokalizacja: Warszawa
Kontaktowanie:

Re: Weksel elektroniczny

Post autor: Lech » 07 mar 2011, 20:00

Nad wekslem elektronicznym już kilka lat temu myślał pan Grzegorz Wierzbicki. Kilka dni temu napisał mi, że komercyjna wersja usługi powinna być dostępna w ciągu kilku miesięcy.

W takim wekslu problemem nie jest sam podpis, a fakt, czy plik weksla jest wekslem, czy jego kopią. System ma działać tak, że "oryginały" weksli mają być bezpiecznie przechowywane w instytucji bankowej, aby nie było wątpliwości, że weksel jest w oryginale.

Szczegółów nie znam, mam nadzieję, że będzie nam dane się tego dowiedzieć względnie niedługo ;)
Pomoc prawna w sprawach wekslowych
kancelaria (małpa) kpwig.pl
ostry
Posty: 10
Rejestracja: 06 mar 2011, 11:10

Re: Weksel elektroniczny

Post autor: ostry » 07 mar 2011, 20:09

Ciekawe. Tylko w jakim celu byłaby taka kopia - czysto informacyjnym? A te prace to mają charakter normatywny, czy to w ramach prywatnej instytucji?
Awatar użytkownika
Lech
Administrator
Posty: 5833
Rejestracja: 23 lis 2010, 22:09
Lokalizacja: Warszawa
Kontaktowanie:

Re: Weksel elektroniczny

Post autor: Lech » 07 mar 2011, 20:30

W jakimkolwiek celu by nie była, to oglądający taki plik nie wiedziałby, czy to kopia, czy oryginał, dlatego trzeba stworzyć system, gdzie w sposób wiarygodny będą zapisywane oryginały weksli.

Szczegółów nie znam, a nie chce wprowadzać w błąd. Wkrótce się dowiemy :) Jak ktoś ma ponad godzinę wolnego, to może obejrzeć wykład tego pana - http://vimeo.com/4243191
Pomoc prawna w sprawach wekslowych
kancelaria (małpa) kpwig.pl
ODPOWIEDZ

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 86 gości