Czy można wekslem zapłacić przeterminowane roszczenie, i jakie to niesie konsekwencje dla dłużnika i dla wierzyciela? Czy nie niesie to dla tego drugiego ryzyka, że roszczenie z weksla pomiędzy remitentem a wystawcą będzie uznane za niesłuszne, jako opiewające na przedawniony stosunek podstawowy?
Jeśli rozważamy posiadany przez wierzyciela weksel in blanco, który uzupełnia on już po terminie płatności zabezpieczanego roszczenia, wówczas musi on liczyć się z ryzykiem, że wystawca podniesie zarzut przedawnienia roszczenia ze stosunku, który weksel zabezpieczał, a tym samym wypełnienie weksla niezgodnie z zawartym porozumieniem. Uznaje się bowiem, że w braku przeciwnych ustaleń, wierzyciel może uzupełnić weksel kaucyjny tylko do czasu przedawnienia roszczenia, które weksel zabezpieczał.
Co jednak w sytuacji, kiedy roszczenie podstawowe już się przedawniło, a dłużnik mimo to chce je spłacić wekslem zupełnym? Należy wziąć pod uwagę wówczas płatniczą funkcję weksla i rozważać zagadnienie tak samo, jak gdyby należność była spłacana gotówką. Oczywistym jest, że spłata przedawnionego roszczenia gotówką nie uprawnia dłużnika do żądania zwrotu zapłaconej sumy – analogicznie spłata przedawnionej należności wekslem zupełnym, którego zadaniem nie jest przecież „zabezpieczenie spłaty”, a nowacja zobowiązania, nie stanowi w przyszłości podstawy do uznania roszczeń wekslowych za niesłuszne.
Z nowacją bym tu uważał i nie poprzestawał na samym wręczeniu weksla. Przydałoby się jeszcze jakieś dodatkowe oświadczenie zawarte np. w deklaracji wekslowej stwierdzające wprost, że mamy do czynienia nowacji. Należy mieć bowiem na uwadze treść art. 506 par. 2 kc i fakt, że ludzie czasem zmieniają zdanie – zwłaszcza dłużnicy ;)
@Michał – deklaracja wekslowa do weksla niegwarancyjnego zupełnego? Nie popadajmy w paranoję ;) Myślę, że w zupełności wystarczy pokwitowanie zapłaty wekslem (to dla wystawcy), tudzież klauzula waluty na wekslu „zapłata za fakturę …” (to dla remitenta).
Fakt. W pierwszym zdaniu drugiego akapitu jest mowa o weksli in blanco i tak odruchowo mi się wpisało deklaracje wekslową :) Ważne, żeby istniał jakikolwiek dowód wskazujący na nowacje.
„Uznaje się bowiem, że [b]w braku przeciwnych ustaleń[/b], wierzyciel może uzupełnić weksel kaucyjny tylko do czasu przedawnienia roszczenia, które weksel zabezpieczał.”
A jak się takie „przeciwne ustalenia” (jak rozumiem, czynione wraz z wystawieniem weksla, gdy roszczenie ze stosunku podstawowego się jeszcze nie przedawniło) mają do art. 117. par. 2. zd. 2. k.c.? Czy to nie jest próba obejścia prawa?
@Michał – myślę, że szukanie w wekslach na siłę odniesień w prawie cywilnym często prowadzi w ślepą uliczkę. I tak samo w tym przypadku – dochodząc należności z weksla dochodzimy roszczenia nieprzedawnionego z punktu widzenia prawa wekslowego. A też nie widzę powodu, aby termin „zrzeczenia się zarzutu przedawnienia” w kontekście zaspokojenia roszczenia nie rozumieć dosłownie – tzn. że mogę odmówić zapłaty ze stosunku podstawowego, a nie że mogę odmówić zapłaty roszczenia z nieprzedawnionego weksla wypełnionego zgodnie z umową.
Analogicznie – jeśli wystawiam weksel w terminie przed przedawnieniem roszczenia – z terminem płatności po przedawnieniu roszczenia, które weksel miał zaspokajać.
I nie nazwałbym tego obejściem prawa, a wykreowaniem takiego stosunku, jaki strony chciały, za pomocą prawnie obowiązujących narzędzi.
Weksel po to jest, i po to między innymi został wymyślony, żeby za jego pomocą regulować stosunki prawne jeśli taka jest potrzeba w sposób bardziej elastyczny, niż to wynika ze sztywnych reguł kodeksowych. Doszukiwanie się obejścia prawa wszędzie gdzie jest jakieś odstępstwo od normy, jest delikatnie mówiąc niepoważne. Mnie zawsze dziwi, czemu ludzie tak na siłę chcą wszystko uśrednić, z tym że zawsze do jakiegoś słabszego poziomu, a nie odwrotnie.
Witam,
Art. 506 par. 2 jest na pierwszy rzut oka niepozorny. Moim zdaniem, jeśli dłużnik zapłaci wekslem i na piśmie uzgodni z wierzycielem, że to nowacja, to wierzytelność główna jest umorzona (spłacona) i pozostaje wekslowa bez skutecznego związku z pierwotną. Czyli trzeba za weksel zapłacić.
Jeśli nie ma wyraźnego porozumienia, że wręczenie weksla wiąże się z nowacją, wówczas sytuacja nie jest oczywista, ponieważ wierzytelność główna nie wygasa. Sprawdzenie tego toku rozumowania wychodzi przy przepisach podatkowych, bowiem w sytuacji, gdy w celu zapłaty przyjmowany jest weksel (nie nowacja) to wszczęcie postępowania egzekucyjnego (na podstawie wyroku z weksla) pozwala na utworzenie odpisów aktualizacyjnych z wierzytelności. A później, jeśli okaże się, że egzekucja należności jest nieskuteczna, wierzyciel może wpisać wierzytelność w koszty uzyskania przychodu i „wyrzucić” należność z bilansu.
W przypadku nowacji nie można utworzyć odpisów aktualizacyjnych – takie jest stanowisko US.
Tak więc spłata wierzytelności przedawnionej wekslem, bez uzgodnienia nowacji, może wciąż pozostawiać pole manewru dłużnikowi.
@Grzegorz – to, że wierzytelność podstawa nie wygasa (czyli nie mamy nowacji) nie oznacza, że wzrusza to ważność samego weksla – jest on przecież zobowiązaniem abstrakcyjnym i jego ważność nie jest uzależniona od ważności wierzytelności podstawowej. W przypadku brak nowacji mamy zatem *dwie* wierzytelności i wierzyciel wedle swego uznania może dochodzić roszczenia z wybranego stosunku. Jednak przedawnienie wierzytelności podstawowej nie oznacza od razu, że wierzyciel nie może dochodzić należności z weksla, jeśli i on nie jest przedawniony. Fakt, że przedawniła się wierzytelność, która była powodem wystawienia weksla nie oznacza, że dłużnik może odmówić zapłaty za sam weksel, skoro sam zobowiązał się do tego swoim podpisem, ponieważ weksel ma swój niezależny termin liczenia przedawnienia.
Lech – nie dopisałem tego, ale myślałem o relacji wystawca-remitent. Pytanie, czy zarzut przedawnienia „pierwszej” wierzytelności można skutecznie podnieść wobec remitenta weksla?
Bez wątpliwości pozostaje sytuacja po indosie, wykonanym (dla uproszczenia) przed terminem płatności weksla.
Możemy twardo trzymać się faktów i wskazywać na abstrakcyjność zobowiązania wekslowego, jednakże zastanawiające jest podejście US do kwestii nowacji z użyciem weksli. Mało tego – US (w tym informacja podatkowa) była zaskoczona działaniem art. 506 par 2. w kontekście tworzenia odpisów amortyzacyjnych za nieściągalne należności, których dochodzenie przeprowadzono na podstawie weksla. Dla US jest to wciąż ta sama wierzytelność (w znaczeniu gospodarczym, jak sądzę).
Może uda się komuś rozwinąć temat wręczania weksla jako zapłatę, ale bez nowacji.
@Grzegorzu – ja też myślałem o relacji wystawca-remitent (inne rozważania nie miałyby sensu z uwagi na ich oczywistość). I podtrzymuję – po to prawo wekslowe określa terminy przedawnienia weksla, aby stosować je go weksla. Nie ma przepisu „weksel przedawnia się w 3 lata, chyba że roszczenie, które zabezpiecza przedawni się wcześniej”). I to działa też w drugą stronę – jeśli przedawni się weksel, a nie przedawni się roszczenie zasadnicze, to nie ma zmiłuj – powództwo oparte wyłącznie na wekslu będzie oddalone po zarzucie. Dłużnik wystawiając weksel (i nie dokonując nowacji) kreuje w efekcie dwie wierzytelności po stronie wierzyciela. Rozumiałbym zarzut nieistnienia roszczenia podstawowego, które było podstawą wypełnienia weksla – w pewnym zakresie taki zarzut czasem mógłby być zasadny w relacji między stronami. Ale nie zarzut przedawnienia – przedawnienie nie powoduje, że wierzytelność przestaje istnieć, a przedawnienie weksla oceniamy wg prawa wekslowego, a nie cywilnego-ze stosunku podstawowego.
Nurtuje mnie taki kazus który brzmi mniej więcej tak: A co w przypadku gdy np. wierzyciel zapomni o wekslu a uczciwy dłużnik spłaci weksel przedawniony np. po 7 latach od dnia wystawienia weksla i czy np. dwa lata później (po 9 latach od wystawienia weksla) wierzyciel (zaspokojony po 7 latach) może zażądać też odsetek od kwoty na wekslu ? Jeśli tak to czy może zażądać odsetek od dnia wystawienia weksla, odsetek nieprzedawnionych czy odsetek od dnia zapłaty weksla przedawnionego? Czy taka sytuacja może mieć miejsce i czy zgodnie z prawem wekslowym i cywilnym jest ona dopuszczalna?
Wystawca może powołać się na przedawnienie.
Bez znajomości treści weksla nie wiemy jakie w ogóle odsetki wchodzą w grę.
cdn.
Raczej nie, ponieważ wystawca, przy spłacie weksla, zażądał by jego zwrotu, a po zwrocie wierzyciel nie miałby już dokumentu uprawniającego do otrzymania zapłaty.
Dziękuję za odpowiedź. Tworząc pytanie staram się wcielić w przeciętnego ” Kowalskiego” na zasadzie co by było gdyby. Ciekawi mnie też czy jeżeli ów Kowalski przez swą niewiedzę nie zażądałby po zapłacie sumy oznaczonej na wekslu, zwrotu weksla (załóżmy że byłby to weksel własny z oznaczeniem terminu płatności lub weksel płatny za okazaniem bez takiego terminu) to co w tedy z odsetkami gdy np. ma potwierdzenie zapłaty na rachunek bankowy? Biorąc oczywiście pod uwagę teoretyczny wcześniej wspomniany kazus. Rozumiem też że jeśli weksel jest płatny za okazaniem a który zostanie spłacony przed okazaniem nie wymaga on odsetek.
ps. Rozumiem też że w przypadku powyższym zasadne wydawało by się wytoczenie powództwa o zwrot weksla biorąc pod uwagę fakt że jego posiadacz nim np. straszy natomiast czy problem powstałby gdyby ktoś go wykupił – rozumiem że dokonanie zapłaty nie ma znaczenia w stosunku do kolejnych nabywców weksla? i co w tedy z odsetkami ?
Panie @Student, bez względu na to, czy ktoś weksel kupi, czy nie, roszczenie jest przedawnione, więc nawet szkoda fatygi na wytaczanie powództwa o zwrot weksla, tylko pilnować terminów na ewentualne zarzuty.
Szanowny Panie,
posiadam weksel zabezpieczający pożyczkę na 100.000,00 zł. Termin płatności pożyczki upływał w dniu 30.09.2006 roku. W sporządzonej deklaracji wekslowej napisano, iż „upoważniam nieodwoływalnie X do wypełnienie weksla w każdym czasie w razie zwłoki w spłacie pożyczki oraz z uwzględnieniem pokrycia wszystkich strat i kosztów związanych ze ściągnięciem pieniędzy w przypadku nie wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania”.
Czy wobec powyższych zapisów, mogę uzupełniać weksel z datą płatności np. 25.02.2016 oraz w kwocie do zapłaty wpisać 100.000,00 zł plus odsetki od 01.10.2006 roku do 25.02.2016. Innymi słowy, czy mogę w kwocie wpisanej na wekslu ująć przedawnione odsetki?
Pozdrawiam,
Marek
@Marek – zapraszam do zamieszczenia pytania wraz ze skanem weksla i deklaracji wekslowej na forum.