W zeszłym roku mogliście przeczytać wpis traktujący o bardzo ważnym temacie dla wielu firm z branży pożyczkowej. Temat ten sprowadza się do pytania:
Czy kupując weksle za gotówkę prowadzę działalność kredytową, a tym samym podlegam pod ustawę o kredycie konsumenckim lub ustawę o nadzorze nad rynkiem finansowym?
Odpowiedź na to pytanie determinuje nam to w jakiej formie prawnej i z jakim kapitałem zakładowym musimy prowadzić przedsiębiorstwo, a przede wszystkim nakłada na nas ograniczenia w kwestii opłat, które możemy pobrać od dłużnika lub możliwości rolowania pożyczki.
No właśnie, czy kupno weksla jest udzieleniem kredytu? W listopadowym wpisie zastosowano zachowawcze stwierdzenie, iż:
Tego typu kupno z dyskontem niewątpliwie ma funkcję kredytową. Sprzedający dostaje pieniądze, zobowiązuje się wcześniej, choć pod innym tytułem prawnym, że te pieniądze odda.
Z interpretacją jest jednak jak z… rozumem. Każdy ma swój.
Twierdzenie, że po przeprowadzonej transakcji zakupu weksla za gotówkę mamy do czynienia z relacją wierzyciel-dłużnik nie jest takie oczywiste. Wynika to z faktu, że jedną z funkcji weksla jest umarzanie zobowiązań. Po poprawnie przeprowadzonej transakcji, obie strony nie mają już do siebie żadnych roszczeń, z księgowego punktu widzenia wręczenie weksla jest bowiem spłatą zobowiązania. A nawet nie tyle spłatą, co zapłatą za wymienione dobra – gotówkę za papier wartościowy. Strony ani przez chwilę nie były sobie nic winne.
Do dalszego rozważania pozostawiam sytuacje, które jeszcze bardziej oddalają transakcje kupna weksli od prostego „sprzedawca dostaje pieniądze i zobowiązuje się oddać” – w sytuacji, gdy sprzedaży podlega weksel, w którym przyrzekającym zapłatę jest ktoś inny niż otrzymujący gotówkę sprzedawca, albo za weksel płaci kupujący, który nie jest wymieniony jako wierzyciel z tego weksla.
Tak naprawdę to o sprzedaży weksli mówimy tylko w ostatnim akapicie.
Trzeba by jeszcze określić co to znaczy „tak naprawdę”, i kto o definiuje pojęcie sprzedaży (i właściwie po co, bo clou wpisu nie było o tym czy/co to jest sprzedaż weksla, tylko czy po takiej sprzedaży/wymianie strony pozostają sobie coś winne).
Jeśli pojęcia sprzedaż nie użyłeś w rozumieniu art 535 kc to tym bardziej słucham :)
Nie ma co prowadzić czczych dywagacji :) W kantorze kupujesz walutę, czy wymieniasz pieniądze? Rozmieniając 100zł na drobne w sklepie – kupujesz monety? Czy tylko zamieniasz jeden pieniądz na inny?
Weksla wystawionego na rzecz remitenta-kupującego nie uznajesz za „sprzedaż”, a jeśli przedmiotem wymiany byłby weksel na okaziciela, to co? Podpada po ostatni akapit, czy nie? :)
Dlatego pytam, czy rozmawiamy pojęciami prawnymi, czy potocznymi :) – a jeśli potocznymi, to jaki jest prawny sens potocznej „sprzedaży weksla”, zwłaszcza w kontekście ustawy o kredycie konsumenckim?
Potocznie (a raczej: w praktyce) nie jest celem dokonanie „sprzedaży” samej w sobie, tylko przeprowadzenie wymiany „weksel za gotówkę”, bez wnikania w to, jak się to nazwie.
Wróćmy zatem do prawa i ustalmy co z prawnego punktu widzenia oznacza „wymiana”.
Podpowiedź: prawo wekslowe nie zna takiego pojęcia.
Jakie znaczenie ma uwaga, że prawo wekslowe nie zna pojęcia „wymiana”? A czy prawo wekslowe zna pojęcie „zakup”? Albo „zapłata wekslem”? Przecież pw. nie określa tego, do czego weksel może być wykorzystany i w jaki sposób. Znaczenie „wymiany” opisałem – połączenie interesów tych, którzy mają gotówkę, i nie wiedzą co z nią zrobić, z tymi, którzy gotówki nie mają, ale by chcieli mieć, w ten sposób, że po przeprowadzonej transakcji wymiany obie strony zostaną zaspokojone.
/Jakie znaczenie ma uwaga, że prawo wekslowe nie zna pojęcia „wymiana”? /
Takie, że nie jest to autonomiczne pojęcie prawa wekslowego, a więc przechodzimy do ogólnych zasad prawa cywilnego.
Połączenie interesów posiadających gotówkę z interesami tych, którzy gotówki nie mają, zwykle nazywa się pożyczką, więc może jednak podyskutujemy nad prawnymi aspektami „sprzedaży weksla”?
Trudno nazwać pożyczką coś, co po jej zawarciu nie tworzy relacji wierzyciel-dłużnik, a w bilansach zeruje wzajemne zobowiązania. Pomijając już ten nudny fakt, że od lat wiadomo, że wymiana gotówki za weksel pożyczką nie jest, więc szkoda brnąć w ślepe zaułki dyskusji. Jeśli chcesz dyskutować nad prawnym aspektem „sprzedaży”, to dyskutuj, nie to jest moim celem. Dla mnie może to być chociażby umowa nienazwana :)
Zeruje albo nie zeruje.
Czyżbyś zarzucił koncepcję, że zobowiązanie powstaje z chwilą wystawienia weksla?
Rozważ trzy transakcje:
a/ X wystawia na rzecz Y weksel na 1000 zł i wręcza go Y
b/X wystawia na rzecz Y weksel na 1000 zł i wręcza go Y, a Y płaci X 1000 zł
c/ X wystawia na rzecz Y weksel na 1000 zł i wręcza go Y, a Y stwierdza, że X uregulował w ten sposób zobowiązanie względem Y na kwotę 1000 zł.
Jak one wyglądają z bilansowego punktu widzenia, czym one są z punktu widzenia prawa wekslowego i cywilnego?
(PS Teraz zamilknę, gdyż ruszam w podróż)
Trochę za mało informacji, np. a/ może być wszystkim (od wręczenia weksla jako gwarancyjnego, czego się w bilansach nie ujmuje, poprzez zapłatę lub „weksel za gotówkę”, na „masz tu prezent” skończywszy).
Jak słusznie zauważyłeś, pw. nie definiuje do czego weksel może być używany, więc nie ma co tam szukać odpowiedzi na pytanie czym jest jakaś forma wręczenia weksla.
A nasza „sprzedaż” byłaby:
d/ X wręcza Ygrekowi 1000zł, oczekując w zamian świadczenia wzajemnego w postaci wystawionego weksla, który stanowi uregulowanie zobowiązania za otrzymane 1000zł.
Czyli przeszliśmy płynnie do punktu „o charakterze czynności wekslowej decyduje umowa między stronami” :)
W „naszym d” pojawia się pytanie „jakie zobowiązanie jest regulowane wekslem, skoro wystawienie i wręczenie weksla powoduje powstanie zobowiązania?”
Pewnie żadne zobowiązanie, bo w transakcji wymiany strony świadczą sobie coś wzajemnie, co właśnie jest przeciwieństwem sytuacji, kiedy jedna strona coś zrobi i czeka na zapłatę drugiej strony. Na przykład: jakie zobowiązanie jest regulowane jak kupuję walutę w kantorze? Pewnie żadne, bo przed zakupem żadnego zobowiązania jeszcze nie mam, a po zakupie już nie mam (w odniesieniu do tej transakcji kupna/wymiany).
Krótko: gdyby weksel był pożyczką byłby odprowadzony podatek pcc jak w przypadku pożyczek. Inna kwestią są weksle in blanco tutaj można rozmawiac nad zabezpieczeniem pożyczki wekslem.
/w transakcji wymiany /
Ale przy „sprzedaży weksla” nie ma wymiany, cokolwiek by to znaczyło. Jest otrzymanie 1000 zł i zaciągnięcie zobowiązania zapłaty (zwrotu?) 1000 zł. Wystawca weksla nie ma nic do zaoferowania w ramach „wymiany”.
/ jakie zobowiązanie jest regulowane jak kupuję walutę w kantorze?/
Takie samo jak przy zakupie bułki. Przed kupnem waluty masz złotówki, a kantor walutę. Po transakcji masz walutę, a kantor złotówki.
/gdyby weksel był pożyczką byłby odprowadzony podatek pcc/
Ale my nie rozważamy, czy wystawienie weksla podlega pcc, tylko czy transakcja z użyciem weksla może stanowić formę kredytu konsumenckiego.
„Wystawca weksla nie ma nic do zaoferowania w ramach „wymiany”.” – ależ ma, weksel. Czyli coś, co służy do wzajemnego rozliczania się i umarzania zobowiązań. Otrzymując weksel wierzyciel staje się zaspokojony ze swojego roszczenia. To, co dalej może z tym wekslem zrobić, jest już sprawą drugorzędną (i zależną od rodzaju weksla).
Weksel to zobowiązanie wystawcy względem remitenta „zapłacę ci”.
Jakie zobowiązanie zostaje rozliczone/umorzone w chwili wręczenia weksla remitentowi, który daje w zamian gotówkę?
Bo oczywiście nie dyskutujemy o tym czy wekslem można zapłacić etc., tylko na czym polega „sprzedaż” czy też „wymiana” weksla wręczanego przez wystawcę remitentowi (jeżeli remitent wręcza komuś cudzy weksel w zamian za gotówkę, to – jak piszę od początku – zapewne jest to sprzedaż)