Na wspomnianym portalu aukcyjnym można znaleźć aukcje wielu archiwalnych dokumentów, w tym i weksli. Końcowa cena tych ostatnich wynosi zwykle od 1zł do kilku złotych, choć zdarzają się droższe wyjątki. Wyższa niż 1zł wartość startych weksli może wynikać z następujących przyczyn:
– umieszczenie rzadko spotykanych klauzul na wekslu
– użycie starych (starszych niż XX-wieczne) urzędowych blankietów
– specyficzny sposób wykonania weksla
– podpis na wekslu znanej osoby
Poniżej kilka przykładów:
1. Weksel na maszynie do pisania
wystawiony na „pustym” blankiecie urzędowym, bez nadruków. W marcu 1929r. wystawca zobowiązywał się do zapłaty w październiku na zlecenie remitenta Tadeusza Szoli sumę 607,50zł. Widać poprawkę jednej litery w wyrazie „zlecenie”.
Na rewersie dwa indosy, świadczące prawdopodobnie o oddaniu weksla do dyskonta. Treści obydwu indosów zostały odciśnięte pieczątką zrobioną specjalnie do takich czynności:
2. Treść weksla odciśnięta pieczątką
Wygląda na to, że istniały dawniej całe pieczątki odtwarzające treść weksla:
Na odwrocie dwa indosy – pierwszy indos in blanco, pochodzący od remitenta, drugi indos pochodzący z banku będącego wówczas posiadaczem weksla (Bank Ziemiański), na inny bank (Bank Amerykański w Polsce).
3. Weksel trasowany
w którym wystawca jest też remitentem. Weksle takie (wystawione na zlecenie własne wystawcy) mają swoje oparcie w art. 3 prawa wekslowego. Charakterystyczny jest brak przyrzeczenia zapłaty, jest za to polecenie zapłaty („zapłaci Pan”). Kto zapłaci? W dolnej części weksla informacja o adresacie weksla – „W. Pan Janusz Jan Wierzbicki/?/”. Po prawej stronie, w poprzek, na naderwanych polach widać podpis akceptanta, czyli właśnie pana Janusza.
Na rewersie dwa indosy oraz potwierdzenie zapłaty weksla umieszczone przez domicyliata:
4. Bardzo przyrzeka, że zapłaci
Weksel z „paradną” klauzulą. Niestety nie udało mi się go wylicytować, dzięki uprzejmości allegrowego sprzedawcy zamieszczam jego zdjęcie. Po pierwsze widać nieścisłość w oznaczeniu waluty weksla – przy kwocie cyframi mamy oznaczenie „zł szwaj.” a przy kwocie słownie – „franków szwajcarskich”. Oj, mieliby nasi teoretycy pole do interpretacji ważności weksla :)
Po drugie – wystawca usilnie chce nas przekonać, że za weksel zapłaci. Wpierw uroczyście oświadcza, że „Walutę w gotowiźnie otrzymał”, by dalej jeszcze bardziej upewnić nas w swoim bezwarunkowym przyrzeczeniu – „przyrzekam na termin powyższy […?] zapłacić podług prawa wekslowego. Akceptuję na siebie samego”
5. Weksel generała
Na koniec allegrowa ciekawostka, którą kiedyś widziałem, z uwagi na wysoką cenę wywoławczą, nie kupiłem. Weksle trasowane rzekomo ciągnione na generała Władysława Sikorskiego i akceptowane w jego imieniu przez wyznaczoną osobę. Wystawcą i remitentem jest rolnicza spółka „PLON” i jak wynika z treści dokumentu, generał za weksel „Wartość w nawozach sztucznych” otrzymał. Jak widać, przed wojną ludzie swobodnie pisali sobie na wekslu za co go wystawiają, w XXI wieku sędziowie już o tym zapomnieli i trzeba było aż orzeczenia SN, aby sobie tę starą prawdę przyswoić :)
Czym innym jest „wartość w nawozach sztucznych otrzymałem” (niczym nie różniące się od „wartość w towarze otrzymałem”), a czym innym „za otrzymane wyroby spirytusowe”. Pierwsze jest tylko wskazaniem, że wystawca otrzymał wartość, drugie wskazuje na stosunek dwustronny (a weksel, że się tak „cywilistycznie” wyrażę, jest zawsze jednostronnie zobowiązujący).
@Przemek –
„Wartość w wyrobach spirytusowych otrzymałem”, „Za wyroby spirytusowe” – dla mnie to tożsame stwierdzenia – obydwa wskazują na jakiś stosunek pozawekslowy. Zresztą SN też nie zastanawiał się, czy klauzula ta jest błędna z uwagi na „stosunek dwustronny”, tylko z uwagi na fakt, że konkretnie wymienia co za weksel wystawca otrzymał.
Natomiast prawdą jest, że należy uważać, aby z takiej klauzuli nie zrobić warunku (czyli wzruszyć bezwarunkowość weksla) – np. „zapłata po dostawie wyrobów spirytusowych”.
@ Przemku
nie generalizowałbym tak, z tym jednostronnie zobowiązaniowym charakterem weksla :)
Generalnie weksel płatne szybko, po kilku miesącach. Ludzie przedwojenni wiedzieli żę na takie krótkie transakcje weksle są najlepsze. I od razu dla wygody i pewności „mieszały” do tego banki, tj. ustalano domiciliatów.
No i te nazwy: „Bank Amerykański w Polsce”, „Bank Ziemski” :) Prawie jak z jakiejś bajki :)
Ten Tadeusz Szola to zapewne jakiś lichwiarz skoro tak „hurtowo” jako remitent występuje :)
A pomysł z pięczątką na pewno dobry. Można by do tego wrócić. No ale pewnie w erze internetu chyba zapotrzebowania na takie pieczątki by nie było.
Dobrze że teraz większość dokumentów tworzy się jednak na komputerach, bo rozszyfrowanie pisma ręcznego niełatwa to sztuka :)
Nawet lepiej – Ziemiański! :)
Czy to szybko? Raczej „akuratnie”. Chyba że uważasz, że kredyt wekslowy to kredyt na lata?
Bez pomawiania remitenta na blogu, proszę :)
Czy ja wiem, czy dobrze? Jestem zwolennikiem weksli pisanych przez wystawcę, mniejsze potem spory o rzekome błędne uzupełnienie.
Płatne szybko w stosunku do występujących teraz weksli in blanco, najczęściej płatnych po kilku latach. Broń Boże nie uważam, że kredyt wekslowy to kredyt na lata. Weksle powinny być płatne jak naszybciej, żeby wystawca/trasat czuł że to gorący dług. I wtedy też większa pokusa żeby weksel szybciej puścić w obieg, przed terminem jego płatności. A jak wiadomo szybkoś obiegu weksla ma pozytywny sens gospodarczy.
O żadnym pomawianiu nie ma mowy :) Wiadomo przecież, że przed wojną był taki zawód :) Teraz też jest, ale jakoś już od tej nazwy się odeszło. A szkoda bo ona jest taka wymowna :)
Wolę spory o rzekome błędne uzupełnienie, niż spory co do całego tekstu weksla z racji niemożności jego odczytania. Ludzie epoki komputerów niewyraźnie piszą, Tak przynajmniej wynika z moich obserwacji.
Nie miałam pojęcia, że na internetowych serwisach aukcyjnych można znaleźć takie stare weksle. To w sumie nasza historia i warto się im przyjrzeć, choć trzeba przyznać, że rozszyfrowanie takiego pisma to trudne zadanie :)
@LexisNexis – zaiste, tak jest. Dziękuję za komentarz :)
W zbiorach biblioteki cyfrowej polona.pl jest ładny blankiet wekslowy z XIX w.
http://polona.pl/item/344516/0/
Po zalogowaniu się można pobrać skan JPG.
Dlaczego regulaminy portali aukcyjnych nie dopuszczają sprzedaży papierów wartościowych inkorporujących prawa majątkowe lub korporacyjne? Obrót akcjami czy wekslami jest tam dopuszczalny, o ile umowa dotyczy wyłącznie substratu materialnego (tzw. nabycie kolekcjonerskie). Nie rozumiem, co by szkodziło Allegro, żeby po ich platformie fruwały prawdziwe weksle, a nawet giełda wierzytelności. Nie chcą pośredniczyć w tzw. ofercie publicznej, bo mogą beknąć za brak uprawnień? Przecież zwykły Kowalski może spokojnie sobie wywiesić na słupie (lub blogu) ogłoszenie, że ma weksle do zbycia.
@Mierzejak – dlaczego taką decyzję podjęli zarządzający Allegro – trzeba by spytać zarządzających allegro. Można tylko się domyślać, że spowodowane było to tym, że mieli oni na celu prowadzenie portalu handlującego ruchomościami, a nie prawami majątkowymi. I może nie chcą się bawić w spory dotyczące wykorzystywania danych osobowych dłużników, czy być używani do wywierania nacisków na dłużników (wszak wiele ofert sprzedaży wierzytelności nie ma na celu sprzedaż wierzytelności, tylko „uprzykrzenie” życia dłużnikowi w celu osiągnięcia skutku w postaci spłaty wierzytelności). Można mieć na ten temat inne zdanie, ale i decyzjom Allegro nie można zarzucić nielogiczności czy bezzasadności :)