Rodzaje protestów wekslowych

Kilka tygodni temu otrzymałem następującego maila:

Pod koniec 2012 roku, a w związku z wielkim zamieszaniem wokół deregulacji, zmieniono rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej, wprowadzając wymóg w sporządzenia przez aplikanta m.in. co najmniej 10 projektów protestów weksli (§6 ust. 2 ww. rozporządzenia w zw. z art. 79 pkt 5 prawa o notariacie).

Wywołało to niemałe zamieszanie. W kancelariach przeważnie nie ma wzorów protestów, na podstawie których można by przygotować projekty. Patroni często również przyznają, że nie spotykają się tą czynnością. Z tych powodów wielkim zainteresowanie spotkał się Pański wpis na temat protestów, a zwłaszcza przedstawiony tam protest z międzywojnia.

Ustawodawca, być może trochę niechcący, wzbudził zainteresowanie prawem wekslowym wśród (licznych) aplikantów notarialnych.

Istotnie, wykonywanie obecnie protestów weksli jest niezwykle rzadkie, ponieważ rzadko kiedy zachodzi sytuacja, aby posiadacz indosowanego weksla, nie zawierającego klauzuli „bez protestu” chciał dochodzić należności nie tylko od wystawców, ale i od indosantów.

Trzeba jednak mieć na uwadze (a przede wszystkim muszą mieć to na uwadze notariusze ;) że protest z powodu niezapłacenia weksla nie jest jedynym rodzajem protestu występującym w prawie wekslowym. Jeden z nich (protest z powodu odmowy położenia wizy lub opatrzenia jej datą) powinien być nawet przydatny i wykonywany w obecnych czasach.

Oprócz wspomnianego już protestu z powodu niezapłacenia weksla dobry notariusz powinien być przygotowany na sporządzenie również następujących protestów:

protest z powodu odmowy położenia wizy lub opatrzenia jej datą

Wiza jest potwierdzeniem przedstawienia do zapłaty weksla własnego płatnego w pewien czas po okazaniu. Aby poprawnie obliczyć tenże „pewien czas po okazaniu” wystawca weksla własnego zaznacza na wekslu fakt przedstawienia weksla do zapłaty, od którego zaczyna biec termin płatności. Problem następuje, jeśli wzbrania się podpisać wizę lub nie chce opatrzyć jej datą. Wówczas brakuje na wekslu terminu, od którego liczymy datę płatności, a wytoczenie powództwa z weksla płatnego w pewien czas po okazaniu – ale bez wizy – jest przedwczesne. Dlatego fakt odmowy położenia wizy lub opatrzenia ją datą powinien być stwierdzony protestem (art. 104). Klauzula „bez protestu” nie zwalnia z obowiązku wykonania tego protestu. Szerzej o obowiązku sporządzania takiego aktu w tym przypadku pisałem tutaj.

protest z powodu odmowy przyjęcia weksla przez trasata

Potrzeba jego dokonania zachodzi wyłącznie w wekslu trasowanym nie zawierającym klauzuli „bez protestu”, w przypadku gdy wskazany przez wystawcę w wekslu trasat odmówi przyjęcia weksla (podpisania się jako główny dłużnik). W takim przypadku protest jest warunkiem koniecznym do możliwości dochodzenia roszczenia od wystawcy, tudzież od indosantów.

protest stwierdzający odmowę wydania przez przechowawcę egzemplarza weksla przesłanego trasatowi przyjęcia

Weksel trasowany wystawca może wystawić w kilku egzemplarzach (wtóropisach, nie mylić z odpisami), na przykład w dwóch, z czego jeden od razu wręcza remitentowi, a drugi wysyła do trasata celem jego akceptacji, wskazując jednocześnie na wekslu, do kogo posiadacz może się zgłosić po jego odbiór. Następnie remitent, lub inny posiadacz pierwszego egzemplarza weksla, może zażądać od osoby wskazanej jako przechowawca wydania mu egzemplarza weksla z akceptem (lub bez). Otrzymanie go jest warunkiem dochodzenia roszczenia od wystawcy weksla trasowanego i indosantów, a w przypadku odmowy wydania fakt ten musi być stwierdzony protestem, pod rygorem braku możliwości dokonania zwrotnego poszukiwania (art. 66). Klauzula „bez protestu” nie zwalnia z obowiązku wykonania tego protestu.

protest z powodu odmowy wydania oryginału weksla posiadaczowi odpisu

Każdy posiadacz weksla własnego lub trasowanego może dokonać jego odpisu. Jednakże, inaczej niż przy wtóropisie, legitymowany formalnie na podstawie odpisu weksla może dochodzić roszczenia od wszystkich dłużników tylko wówczas, jeśli posiada jego oryginał. Posiadacz oryginału weksla jest zobowiązany wydania go legitymowanemu formalnie posiadaczowi odpisu. Fakt odmowy wydania oryginału weksla musi być stwierdzony protestem. Na jego podstawie posiadacz odpisu weksla może dochodzić należności od osób, których oryginalne podpisy zostały położone na odpisie weksla (w praktyce mogą to być poręczyciele i indosanci, którzy podpisali się / dokonali indosu na odpisie, ale już nie wystawca, którego podpis znajduje się tylko na oryginale weksla). Klauzula „bez protestu” nie zwalnia z obowiązku wykonania tego protestu.

***

Jeśli zatem aplikanci notarialni mają obowiązek sporządzić aż 10 wzorów protestów wekslowych, to nudnym by było, gdyby były to tylko protesty z powodu niezapłacenia weksla. Ambitny aplikant sporządzi każdy rodzaj protestu wekslowego. A ja chętnie się z takim protestem zapoznam ;)