Weksel jest papierem cennym. Ustanawia zobowiązanie bezwarunkowe, niezależne od jakiegokolwiek zdarzenia. Ustala dług pieniężny, ściśle określony co do sumy. Zawiera abstrakcyjną obietnicę zapłaty. Obietnicę jednostronną w której wierzyciel ma jedynie prawa, a nie obowiązki. Jest przeważnie papierem obiegowym na zlecenie. Musi zadość czynić pewnym warunkom formalnym, a przede wszystkim zawierać wzmiankę, iż jest wekslem. Zobowiązuje ‘wekslowo’ wszystkie osoby, które się na nim podpiszą.

Dłużnik upada – czy można dochodzić należności z weksla przed terminem płatności?

Pewien windykator na swoim blogu umieścił pytanie swojego klienta: jeśli firma wystawcy upadła, toczy się wobec niego postępowanie sądowe, to czy można zażądać od niego zapłaty za wystawiony weksel jeszcze przed terminem płatności? Odpowiedź brzmiała, iż nie, należy czekać do terminu płatności.

Zasadniczo jest to prawda, należy jednak pamiętać, że w niektórych przypadkach prawo wekslowe dopuszcza dochodzenia roszczenia jeszcze przed upływem terminu płatności weksla.

Posiadacz weksla może wykonać zwrotne poszukiwanie już przed terminem płatności weksla, jeśli otwarto postępowanie układowe, albo jeśli ogłoszono upadłość trasata bądź wystawcy weksla własnego, albo jeśli trasat bądź wystawca weksla własnego zaprzestał płacenia długów, choćby to zaprzestanie nie zostało stwierdzone orzeczeniem sądowym, lub też jeśli przeprowadzono bezskutecznie egzekucję z jego majątku..

Jak widać, przesłanki do wcześniejszego poszukiwania zwrotnego są dość szerokie, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę fakt „zaprzestania płacenia długów”. Jak piszą w swoim komentarzu Artur Glasner i Arnold Thaler, pojęcie „zaprzestał” płacenia długów nie jest nigdzie w ustawie określone. Jest to stan faktyczny, w którym dłużnik nie płaci długów z tego powodu, że płacić nie może.

Istotnym jednak jest fakt, że możliwość wcześniejszego żądania zapłaty dotyczy jedynie zwrotnie zobowiązanych, czyli wszystkich dłużników wekslowych oprócz trasata lub wystawcy weksla własnego. W praktyce będą to zatem indosanci, a w wekslu trasowanym – wystawca.

Jeśli mamy weksel własny z tylko jednym dłużnikiem – wystawcą – nie możemy wówczas dochodzić zapłaty przed terminem płatności weksla, choćby zostały spełnione opisane powyżej przesłanki.

Wydaje się jednak, że można na to znaleźć rozwiązanie, wymaga to jednak sporządzenia odpowiedniego weksla.

Jeśli mamy tylko jednego dłużnika i chcemy zachować sobie możliwość dochodzenia należności przed terminem płatności weksla, jeśli wpadnie on w kłopoty finansowe, należy sporządzić weksel trasowany, zwany wekslem trasowano-własnym, w którym nasz dłużnik będzie i wystawcą, i trasatem. Wówczas, w przypadku spełnienia się warunków wobec dłużnika, jako trasata, będziemy mogli dochodzić od niego należności jako od wystawcy weksla trasowanego.

Comments

  1. Jeżeli wystawca upadł i jest to upadłość likwidacyjna, to trzeba pamiętać o art. 91 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego, który przewiduje natychmiastową wymagalność zobowiązań pieniężnych. Tyle że i to wiele nie daje, bo dochodzenie takiej wierzytelności następuje w ramach postępowania upadłościowego.

  2. @up: racja, postępowanie upadłościowe rządzi się swoimi prawami. W takim przypadku przede wszystkim należy pamiętać o dochowaniu odpowiednich terminów do zgłoszenia swojej wierzytelności.

  3. Czy skuteczność weksla trasowanego-własnego będzie wymagała uprzedniego dokonania indosu?

  4. @zuza – weksel trasowano-własny, czyli weksel trasowany, w którym wystawca jest trasatem, jest możliwy do dochodzenia na rzecz remitenta bez konieczności dokonywania indosu.

  5. Dziękuję za tak szybką odpowiedź.
    Czyli rozumiem, że w sytuacji gdy sporządzimy weksel trasowano-własny i trasat zaprzestanie płacenia długów, od wystawcy weksla będziemy mogli dochodzić należności (wykonać zwrotne poszukiwanie przed terminem płatności). I w takiem przypadku, zgodnie z art. 44 prawa wekslowego, posiadacz weksla może wykonywać zwrotne poszukiwanie jedynie po przedstawieniu wekslu trasatowi do zapłaty i po dokonaniu protestu?

    P.S. Muszę się „zagłębić” w Pański blog, bo jest bardzo praktyczny i profesjonalny.

  6. Pani Zuzo, w wekslu trasowano-własnym wystawca jest trasatem, jeśli zatem:

    trasat zaprzestanie płacenia długów

    to nie możemy nastawiać się nad dochodzeniem należności od wystawcy, skoro to ta sama osoba (podmiot).

  7. cd. Jeśli natomiast mamy zwykły weksel trasowany (nie: trasowano-własny), gdzie wystawca, trasat i remitent to trzy inne osoby, to tak – remitent przedstawia weksel do zapłaty trasatowi (właściwie: akceptantowi, wcześniej bowiem musi od trasat uzyskać podpis w charakterze akceptanta). Jeśli trasat nie zapłaci weksla w terminie płatności, to należy sporządzić protest i można dochodzić należności od wystawcy. W przypadku klauzuli „bez protestu” protestu nie musimy dokonywać, jednak nie zwalnia nas to z obowiązku przedstawienia weksla do zapłaty akceptantowi w odpowiednim terminie.

  8. @Lech – przedstawienie weksla do akceptu chyba nie zawsze jest konieczne, np. w przypadku weksla płatnego w oznaczonym dniu. To znaczy w tym sensie nie jest konieczne, że można i bez tego przedstawić weksel do zapłaty i ewentualnie wykonywać poszukiwanie zwrotne.

  9. @dr: owszem, odmowa akceptu weksla przez trasata również rodzi odpowiedzialność wystawcy – nie rodzi jednak odpowiedzialności trasata.

  10. Ok. Czyli rozumiem, że plusem weksla trasowano-własnego (ostatni akapit artykułu) jest to, że jeżeli wystawca (który jest jednocześnie trasatem) zaprzestanie płacenia długów, wówczas możemy wykonać zwrotne poszukiwanie przed terminem płatności?

  11. @Zuza – nie, to nie jest plus weksla trasowano-własnego, ponieważ jest to cecha każdego weksla trasowanego. I własnego zresztą również. Zatem w skrócie: jest to cecha każdego weksla (przy czym w wekslu własnym nie mówimy o zaprzestaniu płacenia długów przez trasata, tylko przez wystawcę.

    EDIT: przeczytałem jeszcze raz Twoje pytanie, moją odpowiedź, oraz mój ostatni akapit wpisu i muszę przyznać Ci rację – jest to plus weksla trasowano-własnego. Tak jak pisałem, wcześniejsze żądanie zapłaty dotyczy tylko zwrotnie zobowiązanych, nie dotyczy wystawcy weksla własnego, który zwrotnie zobowiązanym nie jest. Podobnie jak nie jest nim trasat weksla trasowanego.

    Natomiast zwrotnie zobowiązanym jest wystawca weksla trasowanego, zatem może on odpowiadać w ramach regresu zwrotnego jako wystawca weksla trasowanego, nawet jeśli jest również trasatem. Takie jest przynajmniej moje zdanie :)

  12. Mój wcześniejszy opór przed sensownością dochodzenia należności przed terminem płatności od wystawcy weksla trasowanego (będącego też trasatem) wynikał z tego, że pisząc Ci, Zuzo, odpowiedź, nie zauważyłem w tym korzyści – skoro dłużnik-trasat jest niewypłacalny, to niewypłacalny będzie też ten sam dłużnik w funkcji wystawcy.

    Jednakże korzyścią będzie tutaj możliwość żądania zapłaty jeszcze przed terminem zapłaty weksla, i w tym masz rację :)

  13. A co Pan myśli o tym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 1965 r. (sygn. akt: I CR):
    „Pozostawienie w deklaracji wekslowej kwestii uzupełnienia treści weksla przez oznaczenie daty płatności uznaniu posiadacza (banku) nie zawiera zgody na oznaczenie jej po dacie ogłoszenia wystawcy weksla upadłości. Datę ogłoszenia upadłości należy uznać za właściwą datę płatności weksla, jaką posiadacz weksla (bank) zgodnie z porozumieniem zawartym w deklaracji wekslowej był upoważniony uzupełnić weksel. Zgodnie z dorozumianą wolą kontrahentów, a zwłaszcza poręczyciela, jest to w każdym razie najpóźniejsza dopuszczalna data płatności. Uzupełnienie weksla każdą datą późniejszą uznać więc należy za naruszenie treści porozumienia (art. 10 pr. weksl.).“
    ?
    Niestety nie mogę zdobyć uzasadnienia tego wyroku, złożyłam wniosek w SN chyba pół roku temu i czekam :)

  14. Cóż mogę sądzić, przyjmuję do wiadomości :) Choć też chętnie poznałbym okoliczności sprawy. Przede wszystkim należy zauważyć, że wpisanie późniejszej daty płatności nie powoduje nieważności samego zobowiązania jako takiego, spór się co najwyżej toczy o datę początkową należności, a nie o należność jako taką.
    Domyślam się, że w tej sprawie istotne było, że bank wypełnił weksel po upadłości wystawcy, przez co poręczyciele nie mieli nawet możliwości wzięcia udziału w postępowaniu upadłościowym. Tak sobie gdybam :)
    PS. Pani Moniko, co to za strona, którą się Pani podlinkowała? Nie otwiera mi się…

  15. Aleksander says

    Witam
    Czy weksle przedwojenne można egzekwować?

  16. @Aleksander – oczywiście. Nie została wprowadzona zasada, że wojna unieważnia zobowiązania.

  17. Czy może Pan podzielić się stanowiskiem co w sytuacji gdy wobec wystawcy weksla własnego in blanco wszczęte zostało postępowanie upadłościowe jeszcze przed wypełnieniem weksla ale po skonkretyzowaniu się roszczenia, które weksel zabezpieczał. Wierzytelność (ani z weksla ani ze stosunku podstawowego) nie została zgłoszona ale na wekslu jest podpis poręczyciela wekslowego. Czy uchybienie terminów na zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym czy wręcz zakończenia tego postępowania zamyka drogę dochodzenia roszczenia zwrotnego przeciwko poręczycielowi?

  18. @Paweł – odpowiedzialność awalisty jest niezależna od ewentualnej upadłości awalata.

  19. Dzięki za szybką odpowiedź i potwierdzenie.

  20. Dłużnik (sp. z o.o.) wystawił weksel in blanco, który został poręczony. Następnie została ogłoszona upadłość wystawcy. Czy w takiej sytuacji można uzupełnić weksel i standardowo poinformować o tym dłużników, wezwać do wykupu i dochodzić kwoty jedynie od poręczycieli?

  21. @Kaśka – tak, poręczyciele odpowiadają za całą sumę weksla, nawet jeśli odpowiedzialność wystawcy jest ograniczona z uwagi na zasady postępowania upadłościowego.

Speak Your Mind

*