Możliwość zastąpienia umowy pożyczki – emisją weksla – połączona wówczas z brakiem konieczności zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) jest głównym tematem działu „Podatki” niniejszego bloga.
Przyjmuje się, że można wystawić weksel zupełny zamiast zawarcia umowy pożyczki, wówczas zapłata PCC nie jest konieczna, ponieważ nie zachodzi do zawarcia umowy pożyczki.
Kolejnym przykładem indywidualnej interpretacji podatkowej potwierdzającej to stanowisko jest interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z sierpnia 2011r.
Poniżej zamieszczam najważniejsze fragmenty korzystnej dla każdego podatnika interpretacji:
Zobowiązanie wekslowe odrywa się od sytuacji faktycznej, która była podstawą do wystawienia i wręczenia weksla, nabierając charakteru samodzielnego i abstrakcyjnego. W szczególności ma to miejsce w sytuacji takiej, jak opisana w stanie faktycznym wniosku, tj. gdy wystawiony weksel nie spełnia roli zabezpieczającej (np. dla udzielonej pożyczki, czy kredytu), lecz kreuje samoistny stosunek zobowiązaniowy.
[…]
W przeciwieństwie bowiem do weksli in blanco, które jako weksle o charakterze gwarancyjnym służą przede wszystkim zabezpieczaniu należnego wierzycielowi świadczenia z innego stosunku zobowiązaniowego, weksle własne mogą pełnić funkcje kredytowe i nie być związane z należnościami wynikającymi z innych tytułów. Weksel własny nie musi zostać bowiem wystawiony wyłącznie w celu zabezpieczenia innej wierzytelności. Stosunek wekslowy nie ma charakteru akcesoryjnego i jego byt nie jest zależny od istnienia innego stosunku prawnego. W rozważanym stanie faktycznym, weksle własne wystawiane przez Wnioskodawcę będą mieć charakter kreujący pieniądz, a ich wystawienie można porównać do emisji obligacji lub innych papierów wartościowych o charakterze dłużnym.
[całkowicie zgadzam się z powyższymi wytłuszczeniami – Lech]
[…]
Ponadto należy podkreślić, że powszechnie akceptowany jest pogląd, zgodnie z którym czynność cywilnoprawna spoza katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, „nawet jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione”[…]
W odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego należy zatem uznać, że z chwilą objęcia przez odbiorcę weksla własnego wystawionego przez Wnioskodawcę podstawą do uzyskania sumy wekslowej przez odbiorcę (ewentualnie indosatariuszy) jest wyłącznie weksel, traktowany jako papier wartościowy.
Dochodzenie zaś ewentualnej zapłaty sumy wekslowej zostanie poddane reżimom dotyczącym weksli, co oznacza chociażby, iż termin przedawnienia roszczenia z weksla będzie określany zgodnie z Prawem wekslowym a nie Kodeksem cywilnym.
W konsekwencji, nie można uznać, że zapłata przez odbiorcę na Jego rzecz określonej kwoty pieniężnej w zamian za weksel własny, jest wydaniem pieniędzy na podstawie umowy pożyczki bowiem zapłata ta jest dokonywana tylko i wyłącznie w związku z wystawieniem przez Wnioskodawcę abstrakcyjnego papieru wartościowego, jakim jest weksel. W konsekwencji, transakcja ta nie może podlegać opodatkowaniu na zasadach właściwych dla umowy pożyczki.
W jednym z archiwalnych wpisów zastanawiałem się, czy sprzedaż weksla nie będzie sprzedażą praw majątkowych, która podlega opodatkowaniu PCC? Okazuje się, na szczęście, że nie będzie:
Wystawienie weksla własnego nie może być także utożsamiane ze sprzedażą weksla jako papieru wartościowego. Ze względu na to, że wystawienie weksla powoduje zaistnienie samoistnego stosunku zobowiązaniowego nie istnieje konieczność zawierania dodatkowej umowy cywilnoprawnej pomiędzy Wnioskodawcą a odbiorcą, na podstawie której weksel jest przenoszony. Analiza przepisów Prawa wekslowego prowadzi do wniosku, iż emisja weksla oraz jego objęcie nie następuje w wyniku zawarcia z wystawcą weksla umowy sprzedaży.
To też jest korzystna interpretacja dla podatników.
Zatem:
Mając na uwadze powyższe, wystawienie weksla własnego przez Wnioskodawcę i jego objęcie przez odbiorcę, nie będzie powodować po stronie Wnioskodawcy obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Nie istnieją również podstawy do powstania obowiązku w podatku od czynności cywilnoprawnych z jakichkolwiek innych tytułów związanych z przedstawionym stanem faktycznym.
Źródło: interpretacja indywudialna dyrektora IS w Poznaniu, sygnatura ILPB2/436-96/11-2/MK z dnia 12 sierpnia 2011r.
Osobiście mam wątpliwości co do prawidłowości tej interpretacji.
Jeżeli uznajemy, że zawarcie – powiedzmy: w „normalny” sposób – umowy pożyczki i zastrzeżenie, że pożyczkobiorca wystawia weksel zupełny obejmujący pożyczoną kwotę, jest objęte PCC, to nie widzę powodów, aby sytuacja opisywana w poście nie była objęta PCC.
W obydwu sytuacjach wola stron jest ukierunkowana na takie same skutki prawne. Kwestia czysto formalna, tj. to czy strony nazwały to co robią, pożyczką czy też emisją weksla, nie powinna mieć znaczenia dla stosowania prawa podatkowego.
Pozdrawiam
DB
W tym właśnie sęk, aby „nie zawierać” umowy pożyczki, a zwłaszcza aby nie dawać najmniejszego powodu do takich przypuszczeń w razie ewentualnej kontroli (tym bardziej prawdopodobnej, im większa kwota „pożyczki” i „wzbogacenie” „pożyczkobiorcy”, zauważalne przez odpowiednie organy).
Chyba że wyklucza Pan możliwość emisji weksla bez dorozumianego chociażby zawarcia umowy pożyczki? Jeśli nie, to brak PCC nie powinien raczej wzbudzać wątpliwości, skoro katalog czynności objętych podatkiem jest zamknięty.
Skutek prawny jest – powiedziałbym – podobny, aczkolwiek można doszukać się istotnych różnic, np. w kwestii przedawnienia, czy choćby w kwestii możliwości rozporządzenia wierzytelnością (indos vs przelew).
Natomiast z całą pewnością nie można przypisać emisji weksla pozorności, co mogłoby być ewentualnie powodem zakwalifikowania transakcji do innego jej rodzaju.
Osobiście opisywaną w poście interpretację popieram i cieszę się, że w dobie wielkiego parcia na zwiększanie obciążeń podatkowych, ta korzystna linia interpretacyjna jest podtrzymywana.
I jeszcze odnośnie „tożsamości skutków i woli stron” – nie widzę tutaj żadnego argumentu za istnieniem podatku.
Przykładowo umowa sprzedaży, gdzie strona jest opodatkowana VAT, nie jest opodatkowana PCC, a umowa sprzedaży, gdzie strona nie jest opodatkowana VAT, jest opodatkowana PCC. Mimo że czynności te są jeszcze bardziej tożsame w kwestii skutków i woli stron niż przy porównaniu pożyczka-weksel, to jednak różnica w opodatkowaniu PCC istnieje.
No to się fiskus rozminął trochę z NSA – polecam lekturę wyroku NSA z 10 sierpnia 2011 r. (II FSK 380/10).