Weksel jest papierem cennym. Ustanawia zobowiązanie bezwarunkowe, niezależne od jakiegokolwiek zdarzenia. Ustala dług pieniężny, ściśle określony co do sumy. Zawiera abstrakcyjną obietnicę zapłaty. Obietnicę jednostronną w której wierzyciel ma jedynie prawa, a nie obowiązki. Jest przeważnie papierem obiegowym na zlecenie. Musi zadość czynić pewnym warunkom formalnym, a przede wszystkim zawierać wzmiankę, iż jest wekslem. Zobowiązuje ‘wekslowo’ wszystkie osoby, które się na nim podpiszą.

Protest w wekslu własnym płatnym w pewien czas po okazaniu – podyskutujmy

art. 104 pw.
Weksle własne, płatne w pewien czas po okazaniu, powinny być w terminach, oznaczonych w art. 23, przedstawione celem zaznaczenia wizy przez wystawcę. Termin po okazaniu biegnie od daty wizy, podpisanej przez wystawcę na wekslu. Jeżeli wystawca wzbrania się umieścić wizę lub zaopatrzyć ją datą, odmowę należy stwierdzić protestem (art. 25); od daty protestu biegnie termin, w jaki po okazaniu weksel był płatny.

Przy okazji opisu weksla in blanco w Telewizji Polskiej przedstawiłem pogląd, że weksel płatny w pewien czas po okazaniu powinien mieć sporządzony protest z powodu odmowy umieszczenia wizy przez wystawcę, nawet jeśli weksel posiada klauzulę „bez protestu”.

Pogląd ten spotkał się ze sprzeciwem niektórych osób. Głównym argumentem było. iż:

wizowanie weksla własnego jest odpowiednikiem przyjęcia weksla trasowanego, zatem skoro klauzula „bez protestu” zwalnia z protestu (z powodu nieprzyjęcia weksla lub jego niezapłacenia), to zwalnia również z protestu z powodu odmowy złożenia wizy na wekslu własnym

Co do zasady argumentacja ta jeszcze mnie nie przekonała, postaram się zatem przedstawić poniżej mój pogląd na ten temat. Oczywiście wszelkie głosy krytyczne mile widziane w komentarzach, w końcu – jak się mawia – tylko krowa nie zmienia zdania ;) więc i ja mogę zrewidować swoje zdanie, jeśli będę miał ku temu podstawy.

Na wstępie warto zauważyć, iż mało który komentarz do prawa wekslowego wprost wypowiada się na temat obowiązku, lub nie, sporządzania protestu w przypadku takiego weksla, pozostawiając rozwiązanie tego problemu dociekliwości i inteligencji czytelnika.

Z drugiej strony, w tych wydaniach książkowych, który ten problem jest w jakiś sposób poruszony, przedstawia się pogląd, iż klauzula „bez protestu” NIE zwalnia z obowiązku sporządzenia protestu z powodu odmowy położenia wizy lub opatrzenia ją datą.

Dla przykładu: Henryk Piekarczyk „Weksel – poradnik praktyczny” (1999) – „Jeżeli trasat odmawia przyjęcia, konieczne jest sporządzenie protestu, chociażby weksel był ze zwolnieniem od niego”

oraz Izabela Heropolitańska w swoim komentarzu (2011, s. 237) „Zastrzeżenie „bez protestu” nie zwalnia posiadacza ani od przedstawienia weksla w przepisanym terminie, ani od obowiązku notyfikacji jak również konieczności sporządzania innych protestów, jeżeli są one niezbędne do wykonania zwrotnego poszukiwania, tj. protestu z powodu […] 2. odmowy wizowania lub odmowy umieszczenia daty przy wizie (art. 104 ust. 2)”.

W ślad za tezą pani Heropolitańskiej, warto zauważyć (o czym Ona nie wspomniała), że protest w wekslu płatnym w pewien czas po okazaniu nie ma jedynie na celu umożliwienie przeprowadzenia ewentualnego zwrotnego poszukiwania, ale przede wszystkim ma na celu oznaczenie daty płatności weksla („od daty protestu biegnie termin, w jaki po okazaniu weksel był płatny”), tym samym weksel bez umieszczonej wizy jak i bez protestu jest wekslem, w którym termin płatności jeszcze nie nastąpił, chyba że minął już roczny (lub inny ustalony) termin na przedstawienie weksla do zapłaty.

Podobnie: Rosenblüth, „Prawo wekslowe – komentarz”: „W braku protestu i wizy datowanej należy w stosunku do wystawcy weksla własnego przyjąć, że weksel jest płatny w ostatnim dniu powyższego [rocznego lub innego określonego na wekslu – przyp. remitent.pl] terminu.”

Z faktu, iż protest z powodu odmowy położenia wizy jest opisany w oddzielnym, 104. artykule prawa wekslowego, tyczącym się wyłącznie weksla własnego, wynika że protest ten jest odmiennym protestem niż protest z powodu nieprzyjęcia weksla trasowanego przez trasata. Z tego powodu nie można wyciągać wniosku, że skoro „odpowiedzialność wystawcy weksla własnego jest taka sama, jak akceptanta weksla trasowanego”, to i protesty z powodu nieprzyjęcia i niewizowania są tożsame.

Również art. 103 „do weksla własnego stosuje się przepisy o wekslu trasowanym, o ile z istotą weksla własnego nie zostają w sprzeczności i dotyczą […]” wcale nie oznacza, że „protest wizowy” jest identyczny z protestem z powodu nieprzyjęcia, skoro regulowany jest innym przepisem.

Nadto warto zauważyć, co chyba nie stanowi kontrowersji, że jeśli przyjęcie ma być opatrzone datą (a powinno być w przypadku weksla trasowanego płatnego w pewien czas po okazaniu), to umieszczenie akceptu, ale nieumieszczenie daty powinno być stwierdzone protestem nawet w przypadku klauzuli „bez protestu” („Nie jest możliwe skuteczne zwolnienie się z innych protestów, np. z protestu z powodu braku daty” – Czarnecki/Bagińska „Komentarz…”)”

oraz dalej (tamże) „Odmowa umieszczenia daty przy akcepcie w przypadku weksli płatnych w pewien czas po okazaniu […] powinna być stwierdzona protestem. Dzień dokonania protestu uważany będzie za dzień przedstawienia do przyjęcia.

Data przyjęcia, a w przypadku odmowy przyjęcia – data protestu, jest właściwa dla oceny skutków przedstawienia do przyjęcia (art. 53).

Jeżeli protest został dokonany z powodu odmowy umieszczenia przy przyjęciu daty na wekslu płatnym w pewien czas po okazaniu, wówczas od daty protestu biegnie termin płatności weksla. Jeżeli protestu nie było, wówczas przyjęcie nie datowane uważa się wobec akceptanta za dokonane w ostatnim dniu terminu wyznaczonego do przedstawienia”.

Podsumowując:

Weksel płatny w pewien czas po okazaniu, nawet jeśli zawiera klauzulę „bez protestu” powinien mieć sporządzany protest:
– jeśli trasat odmówi datowania swojego akceptu (weksel trasowany)
– jeśli wystawca odmówi położenia swojej wizy lub jej datowania (weksel własny),
chyba że chcemy uznać, że przyjęcie lub wiza nastąpiła w ostatnim możliwym dniu, to jest po roku od dnia wystawienia (lub po innym okresie, jeśli został taki ustalony na wekslu).

Masz inne zdanie? Zapraszam do komentarzy ;)

Comments

  1. Tadeusz Browarek says

    Weksel wlasny nie wymaga przyjecia, poniewaz zostal on z definicji przyjety przez wystawce w momencie wystawienia. Z tej samej definicji jego wystawca jest z akceptantem, czyli glownym dluznikiem wekslowym weksli wlasnych. Stwierdza to art. 104 PrWeksl. Skoro nie mozna weksla wlasnego przedstawic do przyjecia, to nie mozna tez powodu jego odmowy sporzadzic prostestu, a w zwiazku z tym art. 46 PrWeksl nie ma posiadacza weksla wlasnego z czego zwalniac.

    Zarowno trasat weksla trasowanego, jak i wystawca weksla wlasnego moga odmowic przyjecia/wizowania w sposob bierny (milczacy), odmawiajac umieszczenia na wekslu czegokolwiek. Nadto trasat moze nie istniec (weksel piwniczny), a wystawca moze zmienic miejsce pobytu. Weksle platne w pewien czas po okazaniu wymagaja po prostu okazania. Logika art. 25, dotyczacego zarowno weksli trasowanych jaki wlasnych, jest prosta – weksel trzeba okazac, albo sporzadzic protest, kiedy nie jest to mozliwe, zeby zaczal biec termin platnosci weksla.

    Protest z racji swej nazwy jest mylony z protestowaniem i traktowany przez prawnikow instytucji finansowych jako zlo konieczne, ktorego unikaja jak diabel swieconej wody. Tymczasem jest to zwykle, jednostronne oswiadczenie zlozone przed „sedzia braku sporu”, czyli notariuszem, stwierdzajace odmowe przyjecia/wizowania weksla lub wrecz niemoznosc znalezienia, skontaktowania sie z trasatem lub wystawca.

    Wg mnie powyzsze oswiadczenie mozna zlozyc przed „sedzia sporu” (czyli przed sądem) skladajac pozew o zaplate weksla, ktory zastepuje protest w zakresie koniecznosci jego sporzadzenie do ustalenia terminu platnosci weksla. W pozwie posiadacz stwierdza odmowe przyjecia weksla przez trasata lub umieszczenia wizy przez wystawce, jezeli miala miejsce. Termin platnosci weksla zaczyna biec od daty zlozenia pozwu. Wtedy nie ma powyzszych kosztow notariusza, sa natomiast sadowe, ale te sa zawsze. Ciekaw jestem orzecznictwa w tej sprawie.

    Art. 46 PrWeksl zwalnia posiadacza weksla (trasowanego i wlasnego) z klauzula „bez kosztow” (lub rownowazna „bez protestu”) z obowiazku sprzadzenia protestu jako warunku poszukiwania zwrotnego i nie odnosi z natury rzeczy do rekta weksli (nie na zlecenie). Jezeli weksel (trasowany lub wlasny) byl zaopatrzony w klauzule „bez kosztow”, to powód nie traci regresu wobec indosantow. Tylko tyle lub az tyle. Nie ma nic wspolnego z wekslami platnymi w pewien czas po okazaniu.

    Powszechne żądanie (remitentow) umieszczenia na wekslu klauzuli „bez protestu” jest wyrazem ich obaw, ktorych zrodlem jest niewiedza.

    Wekslami wlasnymi rzadza tylko cztery artykuly, z czego dwa (103 i 104) opisuja, ktore artykuly dotyczace weksli trasowanych maja zastosowanie do weksli wlasnych i w jaki sposob. Zatem zasadnie jest odwolywac sie od razu do odpowiedniego artykulu dotyczacego weksli trasowanych, oczywiscie pod milczacym warunkiem, ze dotyczy on rowniez weksli wlasnych.

  2. Ja w takim razie wesprę się orzecznictwem:

    Wyrok SN – sygn. akt I CR 306/65 , 1965.12.10, LEX nr 5912 który określa skutki

    W myśl art. 104 i 53 prawa wekslowego, wystawca wekslu własnego odpowiada w charakterze dłużnika głównego, wobec czego, odpowiedzialność wystawcy jest niezależna od tego, czy dokonano protestu. Skoro jednak art. 103 prawa wekslowego stanowi, że protest wekslu własnego ma być dokonany przeciw wystawcy, zatem przewiduje skierowanie protestu przeciw wystawcy, to oznacza, że wspomniany protest ma na względzie inny skutek niż odpowiedzialność wystawcy. Otóż posiadacz wekslu własnego dokonuje protestu z powodu niezapłacenia przez wystawcę i zwraca protest przeciw wystawcy (art. 103, 53, 86 pr.weksl.). Gdyby posiadacz wekslu tak nie postąpił nie straciłby prawa do wystawcy, natomiast nie mógłby wykonać zwrotnego poszukiwania przeciw indosantom (art. 103, 43, 53 pr. weksl.). Tak więc dlatego posiadacz weksla kieruje protest przeciw wystawcy by móc wykonać zwrotne poszukiwanie przeciw indosantom. Ze względu zaś na to, że dokonanie protestu wystawcy wywiera skutek w stosunku do indosantów, prawo wekslowe nie przewiduje już odrębnych protestów zwróconych przeciw indosantom.

    Z orzeczenia wynika, że protest jest konieczny tylko dla zachowania możliwości poszukiwania zwrotnego.

    Kolejny raz okazuje się, że prawo wekslowe jest prostsze niż ludzie myślą… szczególnie, że wiele instytucji wekslowych powoli wymiera i zostaje nam właściwie tylko weksel własny w powszechnym obrocie.

  3. Tadeusz Browarek says

    Super, bardo dziekuje.

    Prawo wekslowe nie wymiera, tylko jest usmiercane przez potezne lobby bankowe, poniewaz kazdy weksel zupelny jest kredytem, ktorego te banki wlasnie nie udzielily (cyt. za Janem Bednarczykiem z Tarnowa, autorem swietnej ksiazki „Weksle w przystepny sposob”). To znakomite forum przyczynia sie do rewitalizacji prawa bankowego wekslowego i chwala za to p. Lechowi.

  4. @Tadeusz:

    >Wg mnie powyzsze oswiadczenie mozna zlozyc przed „sedzia sporu” (czyli przed sądem)
    >składajac pozew o zaplate weksla, ktory zastepuje protest w zakresie koniecznosci jego
    >sporzadzenie do ustalenia terminu platnosci weksla

    Hm… Nawet jeśli by przyjąć, że „pozew zastępuje protest”, to jeśli „od daty protestu biegnie termin, w jaki po okazaniu weksel był płatny”, to znaczy, że pozew byłby zawsze przedwczesny, wytoczony bowiem w dniu „protestu” bez czekania na upłynięcie okresu „po proteście”.

    @Błażej:

    odpowiedzialność wystawcy jest niezależna od tego, czy dokonano protestu

    – zasadniczo nie neguję tego. Pytam się tylko kiedy ten wystawca odpowiada, skoro nie ma ani protestu, ani wizy.

    Z orzeczenia wynika, że protest jest konieczny tylko dla zachowania możliwości poszukiwania zwrotnego.

    Wykreśliłbym z powyższego słowo „tylko” i mogę się zgodzić :) Po prostu imho orzeczenie stwierdza jedynie, że wystawca odpowiada i w przypadku braku protestu, co jest zasadniczo prawdą, nie odpowiada jednak na pytanie, co z terminem płatności takiego weksla.

    @Ogólnie:
    art. 25 wymaga protestu w celu zachowania prawa do zwrotnego poszukiwania. Art. 104 wymaga protestu w celu rozpoczęcia biegu terminu płatności weksla. Protesty te mają zatem dwa różne cele.

  5. Myślę, że nie ma tutaj żadnego problemu. Prawo wekslowe przewiduje różne rodzaje protestów. Klauzula „bez protestu” uwalnia jedynie od protestu z powodu odmowy zapłaty/przyjęcia jako warunku poszukiwania zwrotnego. Nie wpływa to na konieczność dokonania protestu z powodu odmowy dokonania wizy/datowania wizy jako elementu wyznaczającego termin płatności.

    Jeżeli termin płatności będzie wyznaczony przez datę protestu z powodu odmowy dokonania wizy/datowania wizy, to dopiero w razie braku zapłaty w ustalonym w ten sposób terminie pojawi się kwestia ewentualnego protestu jako warunku poszukiwania zwrotnego.

  6. Tadeusz Browarek says

    Przemyslalem kwestie mozliwosci zastapienia protesu pozwem i zmienilem zdanie. Lech ma racje.

    Niemoznosc zastapienia pozwem protestu z powodu braku odmowy umieszczenia daty przyjecia weksla trasowanego lub odmowy umieszczenia wizy weksla wlasnego w celu oznaczenia terminu platnosci weksla platnego w pewiem czas po okazaniu wynika z art. 35, bynajmniej nie z art. 25, ust. 2 (art. 104, ust. 2). Owszem, bez takiego prostestu mozna zlozyc pozew po ostatnim dniu wy-znaczonym do przedstawienia weksla.

    Sytuacja posiadacza weksla wlasnego platnego w pewien czas po okazaniu jest tozsama z sytuacja posiadacza weksla trasowanego platnego w pewien czas po okazaniu, przyjetego bez daty przez trasata. W obu przypadkach mamy do czynienia z wekslami juz przyjetymi (wlasnym na mo-cy art. 104, ust. 1), jednakze bez oznaczonego terminu platnosci.

    Posiadacz weksla moze wykonywac zwrotne poszukiwanie dopiero po terminie platnosci (art. 43). Bez oznaczonego terminu platnosci musi w razie odmowy datowania/wizowania przez trasa-ta/wystawce zalozyc protest jako warunek poszukiwania zwrotnego (art.25). Rowniez art. 104, ust. 2 odwolujacy sie wprost do art. 25, naklada na posiadacza weksla wlasnego platnego w pewien czas po okazaniu obowiazek zalozenia prostestu w celu oznaczenia terminu platnosci dla zachowania prawa poszukiwania zwrotnego.

    Na marginiesie zauwazmy, ze art. 46 nie moze juz posiadacza takiego weksla zwalniac z protestu z powodu nieprzyjecia, poniewaz obydwa weksle zostaly przyjete i nie ma potrzeby zakladania protestu. Z protestu z powodu niezaplacenia nie moze jeszcze zwalniac, poniewaz termin platosci jako nieoznaczony jeszcze nie uplynal. Nie ma obowiazku placenia przed terminem (art. 40). Nie ma zatem jeszcze mozliwosci zalozenia protestu.

    Protest zgodnie z art. 25, ust. 2 (art. 104, ust. 2) dla oznaczenia terminu platnosci weksla platnego w pewien czas po okazaniu, jest dokonywany wylacznie w celu zachowania prawa poszukiwania zwrotnego, a nie w celu umozliwienia zlozenia pozwu po jego uplywie.

    Kiedy nie ma poszukiwania zwrotnego (weksel nie na zlecenie, weksel bez indosow, indosy bez obliga) sytuacja sie upraszcza. Protest w celu oznaczenia terminu platnosci wymagany przez art. 25, ust. 2, (art. 104, ust. 2) dla zachowania prawa poszukiwania zwrotnego jest niepotrzebny. Art. 46 zwalniajacy od prostestu jako warunku poszukiwania zwrotnego nie ma tutaj zastosowania. Posiadacz weksla trasowanego przyjetego przez trasata bez daty, jak i wlasnego bez wizy, bez poszukiwania zwrotnego nadal zachowuje prawo roszczenia wobec trasata weksla trasowanego przyjetego bez daty (akceptanta) lub wystawcy weksla wlasnego.

    Art. 35 naklada expressis verbis na posiadacza weksla platnego w pewiem czas po okazaniu, zarowno trasowanego przyjetego przez trasata bez daty, obowiazek zalozenia protestu dla oznaczenia terminu platnosci, jezeli nie chce on czekac na zaplate do ostatniego dnia terminu wyznaczonego do przedstawienia bez poszukiwania zwrotnego. Komentarze to potwierdzaja.

    Argument zyciowy: wierzyciel dłużnik wekslowy weksla platnego w pewien czas po okazaniu nie moze byc zaskakiwany pozwem sadowym bez dowodu okazania. Dowodem okazania jest wiza lub protest z powodu jej braku.

  7. @Tadeusz Browarek, @Błażej Sarzalski, @dr Dariusz Bucior – dziękuję za dyskusję.

  8. Witam,

    Zgodnie z cytowanym w artykule Rosenblüth’em „W braku protestu i wizy datowanej należy w stosunku do wystawcy weksla własnego przyjąć, że weksel jest płatny w ostatnim dniu powyższego [rocznego lub innego określonego na wekslu – przyp. remitent.pl] terminu.”

    Czy Pana zdaniem sytuacja ta dotyczy również przypadku gdy weksel nie został w ogóle okazany celem oznaczenia wizy w rocznym terminie na jego przedstawienie czy tylko wyłącznie sytuacji gdy okazanie odbyło się, jednak zaniedbano umieszczenia wizy datowanej lub sporządzenia protestu.

    Tym samym czy w braku okazania weksla płatnego w pewien czas po okazaniu w rocznym (lub innym określonym na wekslu terminie) można uznać iż stał się on wymagalny z upływem tego rocznego terminu oraz terminu „po okazaniu”?

    Nie mogę nigdzie znaleźć bezpośredniej odpowiedzi na to pytanie, choć moim zdaniem taki wniosek można wyciągnąć pośrednio z faktu iż w przypadku weksli płatnych w pewien czas po okazaniu, a nie przedstawionych do wizowania wskazuje się że termin przedawnienia liczony jest od ostatniego dnia w którym należało przedstawić weksel do wizy.

    Byłabym wdzięczna za Pana opinię w tej kwestii.

  9. @Anna – Oprócz tego co już napisałem, nie chciałbym poczyniać dodatkowych publicznych interpretacji, przynajmniej do czasu jak się może nie pojawią jakieś świeże orzeczenia na ten temat, aby się nie okazało, że teraz wyrażę swój pogląd, a za jakiś czas przyjdzie by mi bronić argumentacji przeciwnej :) Faktem jest, że w zależności od tego kto pyta, mógłbym znaleźć argumenty zarówno na „za”, jak i „przeciw”.

Speak Your Mind

*