Weksel jest papierem cennym. Ustanawia zobowiązanie bezwarunkowe, niezależne od jakiegokolwiek zdarzenia. Ustala dług pieniężny, ściśle określony co do sumy. Zawiera abstrakcyjną obietnicę zapłaty. Obietnicę jednostronną w której wierzyciel ma jedynie prawa, a nie obowiązki. Jest przeważnie papierem obiegowym na zlecenie. Musi zadość czynić pewnym warunkom formalnym, a przede wszystkim zawierać wzmiankę, iż jest wekslem. Zobowiązuje ‘wekslowo’ wszystkie osoby, które się na nim podpiszą.

O wekslu, pożyczce i PCC – artykuł w rp.pl

Sprawa zastąpienia umowy pożyczki wekslem dość często jest poruszana zarówno w orzeczeniach izb skarbowych, jak i w artykułach prasowych. Sam pisałem o tym między innymi tutaj. Zasadniczo zastosowanie weksla zastępuje konieczność zawierania umowy pożyczki i opłaty wiążącego się z nią podatku od czynności cywilnoprawnych, aczkolwiek zależy to w dużej mierze od tego, jak cała sytuacja zostanie przedstawiona urzędnikom w czasie ewentualnej kontroli skarbowej.

W dzisiejszej (15 listopada 2010r.) Rzeczpospolitej (dostęp płatny) ukazał się artykuł, gdzie została potwierdzona możliwość uniknięcia PCC, zastępując umowę pożyczki wekslem.

„Od pożyczki firma nie zawsze zapłaci daninę” Monika Pogorzewska

Fiskus potwierdza, że wystawienie weksla własnego nie powoduje powstania obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. To dlatego, że ustawa o PCC zawiera zamknięty katalog czynności podlegających tej daninie (art. 1). Wymienia m. in. umowy sprzedaży  i pożyczki oraz umowy spółki. Emisja i sprzedaż weksla zaś nie zostały w tym katalogu uwzględnione. Są więc korzystniejsze dla firm.

Z pozoru wydaje się to logiczne, niemniej jednak chciałbym jeszcze zobaczyć odpowiedź urzędu na pytanie: „Czy sprzedaż weksla jest sprzedażą praw majątkowych, która podlega opodatkowaniu PCC zgodnie z art. 1 ust. 1 punkt „a” ustawy o PCC?” Nie do końca bowiem dla mnie jest oczywiste, że sprzedaż weksla nie jest właśnie sprzedażą prawa majątkowego, od którego  należy się 1% podatku.

Czytamy dalej:

Urząd się zgadza

O tym, że jest to [weksel zamiast pożyczki i brak PCC] coraz częściej stosowane rozwiązanie świadczy m. in. interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie (nr IPP-B2/436-213/10-2/MZ). Sprawa dotyczyła spółki, która zamierza wystawić weksle własne na rzecz funduszu inwestycyjnego zamkniętego (FIZ). Wnioskodawca będzie otrzymywać od FIZ kwotę niższą od wartości nominalnej weksla. W chwili przedstawienia weksla do wykupu zobowiązany będzie do wypłaty na rzecz FIZ kwoty nominalnej. […] Dyrektor IS zgodził się, że czynność wystawienia weksla własnego na rzecz FIZ i zapłata przez FIZ nie rodzi obowiązku podatkowego.

Pełna treść pytania oraz wydanej interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 17.06.2010 r. (data wpływu 22.06.2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie wystawienia przez Wnioskodawcę weksla własnego na rzecz FIZ – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22.06.2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie wystawienia przez Wnioskodawcę weksla własnego na rzecz FIZ.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca zamierza wystawiać na rzecz funduszu inwestycyjnego zamkniętego aktywów niepublicznych (dalej: „FIZ”) weksle własne. Weksle własne będą mieć wartość nominalną opiewającą na określoną kwotę pieniężną.

W związku z wystawieniem weksli własnych Wnioskodawca otrzymywać będzie od FIZ kwotę pieniężną, która będzie niższa od wartości nominalnej weksla. W momencie przedstawienia weksla do wykupu Wnioskodawca zobowiązany będzie do wypłaty na rzecz FIZ kwoty nominalnej weksla.

Wystawienie weksli własnych kreować będzie samoistne stosunki zobowiązaniowe pomiędzy Wnioskodawcą a FIZ. Wystawione weksle własne nie będą zabezpieczać innego zobowiązania (np. z tytułu umowy pożyczki). Weksle te pełnić będą wyłącznie funkcję kreującą pieniądz.

W związku z wystawieniem weksli własnych pomiędzy Wnioskodawcą oraz FIZ zawierana będzie umowa regulująca wystawienie weksla. W umowie strony określają m.in.:

  • termin emisji weksla i kwotę wekslową,
  • kwotę, po której remitent uprawniony będzie do objęcia weksla,
  • sposób dokonania przez remitenta zapłaty za weksel (przelew na rachunek bankowy),
  • uprawnienia remitenta do rozporządzania wekslem,
  • zasady odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy,
  • zobowiązanie stron do dochowania należytej staranności,
  • zobowiązanie stron do poufności.

Umowa nie będzie natomiast regulować kwestii terminu wykonania zobowiązania wynikającego z wystawionych weksli własnych oraz sposobu wykonania tego zobowiązania. Kwestie te będą określone bezpośrednio na dokumencie weksla.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z wystawieniem przez Wnioskodawcę weksla własnego FIZ i zapłatą przez FIZ za wystawiony weksel Wnioskodawcy po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych…

Zdaniem Wnioskodawcy:

W związku z wystawieniem weksla ani zapłatą przez FIZ kwoty pieniężnej z tego tytułu na rzecz Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

1.

Podstawą prawną emisji weksli są przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. z 1936 r., Nr 37, poz. 282 ze zm.-dalej: „Prawo wekslowe”). Zgodnie z przepisami Prawa wekslowego, weksel jest dokumentem stanowiącym bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej osobie, w określonym terminie i miejscu przez wystawcę weksla lub osobę przez niego wskazaną określonej na wekslu sumy pieniędzy. Emisja weksla własnego jest zdarzeniem powodującym powstanie określonych praw i obowiązków, a mianowicie po stronie nabywcy powstaje powinność wpłaty kwoty nabycia, natomiast dla wystawcy bezwarunkowy obowiązek zapłaty określonej w nim kwoty pieniężnej, czyli zobowiązanie do wykupu weksla po jego okazaniu.

Zobowiązanie wekslowe odrywa się od sytuacji faktycznej, która była podstawą do wystawienia i wręczenia weksla, nabierając charakteru samodzielnego i abstrakcyjnego. W szczególności ma to miejsce w sytuacji takiej, jak opisana w stanie faktycznym wniosku, tj. gdy wystawiony weksel nie spełnia roli zabezpieczającej (np. dla udzielonej pożyczki, czy kredytu), lecz kreuje samoistny stosunek zobowiązaniowy.

W przeciwieństwie bowiem do weksli in blanco, które jako weksle o charakterze gwarancyjnym służą przede wszystkim zabezpieczaniu należnego wierzycielowi świadczenia z innego stosunku zobowiązaniowego, weksle własne mogą pełnić funkcje kredytowe i nie być związane z należnościami wynikającymi z innych tytułów. Weksel własny nie musi zostać bowiem wystawiony wyłącznie w celu zabezpieczenia innej wierzytelności. Stosunek wekslowy nie ma charakteru akcesoryjnego i jego byt nie jest zależny od istnienia innego stosunku prawnego. W rozważanym stanie faktycznym, weksle własne wystawiane przez Wnioskodawcę będą mieć charakter kreujący pieniądz, a ich wystawienie można porównać do emisji obligacji lub innych papierów wartościowych o charakterze dłużnym.

Zakres przedmiotowy ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2007 r., Nr 68, poz. 450 – dalej: „Ustawa o PCC”) określony został w Rozdziale 1 zatytułowanym „Przedmiot opodatkowania”. W doktrynie prawa podatkowego (por. J. Zdanowicz, Podatek od czynności cywilnoprawnych, Warszawa 2009) podkreśla się, że art. 1 Ustawy o PCC regulujący przedmiot opodatkowania tym podatkiem jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, ze tylko czynności cywilnoprawne expressis verbis wymienione w tym artykule i tylko w takim zakresie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stanowisko doktryny znajduje także potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych (patrz np. wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 października 2006 r. sygn. III SA/Wa 2215/06) oraz w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe (patrz np. pismo Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego z dnia 24 września 2007 r. sygn. ZP/436-29/3/07, pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów z dnia 26 kwietnia 2005 r. sygn. us.38/436/RM/ART14A/61/pcc/2/2005, pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. ITPB2/436-98/08/TJ, pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 12 sierpnia 2008 r., sygn. ITPB2/436-72/08/TJ). Ponadto należy podkreślić, że powszechnie akceptowany jest pogląd, zgodnie z którym czynność cywilnoprawna spoza katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, „nawet jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione” (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 17 listopada 2008 r., sygn. ITPB2/436-98/08/TJ).

Zgodnie z art. 1 Ustawy o PCC opodatkowaniu podlegają:

  • umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  • umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  • umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  • umowy dożywocia,
  • umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  • ustanowienie hipoteki,
  • ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  • umowy depozytu nieprawidłowego,
  • umowy spółki.

Opodatkowaniu podlegają również zmiany wyżej wymienionych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowaniu podlegają również orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak wyżej wymienione czynności cywilnoprawne

W analizowanym przypadku nie jednak żadnej dodatkowej w stosunku do wystawienia weksla czynności cywilnoprawnej. W szczególności strony nie zawierają żadnej umowy cywilnoprawnej dotyczącej rozliczeń związanych z wystawieniem weksla.

Jak wskazano powyżej, katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że jeżeli dana czynność cywilnoprawna nie została w nim wymieniona, nie podlega ona opodatkowaniu tym podatkiem. Zdaniem Wnioskodawcy nie budzi wątpliwości, że wystawienie weksla własnego nie obejmuje swoim zakresem znaczeniowym żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 Ustawy o PCC. W związku z tym należy uznać, że wystawienie weksla własnego przez Wnioskodawcę i jego objęcie przez FIZ za wynagrodzeniem nie powoduje powstania po stronie Wnioskodawcy obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

W praktyce organów podatkowych oraz orzecznictwie sądów administracyjnych pojawiły się jednak poglądy, zgodnie z którymi jakkolwiek samo wystawienie weksla nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, podatkowi temu może jednak podlegać pierwotna czynność cywilnoprawna na postawie której zostały wypłacone pieniądze, o ile jest jedną z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 Ustawy o PCC. W konsekwencji to charakter tej właśnie czynności ma decydujące znaczenie dla określenia, czy w danym przypadku ma miejsce opodatkowanie podatkiem o czynności cywilnoprawnych.

Jak wspomniano powyżej, zobowiązanie wekslowe odrywa się od sytuacji faktycznej, która była podstawą do wystawienia i wręczenia weksla nabierając charakteru samodzielnego i abstrakcyjnego. W szczególności ma to miejsce w sytuacji, gdy wystawiony weksel nie spełnia roli zabezpieczającej, lecz jest samoistnym stosunkiem zobowiązaniowym.

Podkreślić bowiem należy, że jakkolwiek abstrakcyjność zobowiązania wekslowego nie wyklucza istnienia stosunków pozawekslowych, jednakże byt prawny, tych ostatnich jest obojętny dla treści i bytu zobowiązania wekslowego. Oznacza to, że roszczenie wekslowe jest niezależne od istnienia lub nieistnienia, a także skuteczności roszczeń z ewentualnego pozawekslowego stosunku podstawowego, bowiem weksel jako nieakcesoryjny, od chwili jego powstania materializuje samoistne roszczenie, którego jest źródłem. Charakterystyczną cechą zobowiązania wekslowego jest jedynie inkorporacja bezwarunkowego przyrzeczenia zapłaty sumy pieniężnej, a sam weksel funkcjonuje w oderwaniu od istnienia (ważności) oraz treści stosunku podstawowego. Emisja weksla i powstanie zobowiązania wekslowego nie wymaga zatem, aby pomiędzy wystawcą a remitentem istniał jakikolwiek inny stosunek (stosunek podstawowy). Zobowiązanie wynikające z emisji weksla własnego na rzecz remitenta będzie ważne, nawet jeżeli (jak to ma miejsce w opisanym we wniosku stanie faktycznym) pomiędzy wystawcą weksla i remitentem nie istnieje żaden taki stosunek.

Jak wskazano w stanie faktycznym, wraz z wystawieniem weksla własnego, pomiędzy Wnioskodawcą i FIZ podpisywana będzie umowa regulująca wystawienie weksla określająca warunki na jakich weksel będzie wystawiony.

Umowa nie będzie jednak określać terminu wykonania zobowiązania wynikającego z weksla własnego, jak również sposobu wykonania tego zobowiązania. Kwestie te będą bowiem określone na samym dokumencie wekslowym.

W konsekwencji, nie można zdaniem Wnioskodawcy uznać, że umowa regulująca wystawienie weksla kreować będzie jakiś samodzielny stosunek zobowiązaniowy, który w swej treści mógłby odpowiadać jednej z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 Ustawy o PCC.

W szczególności, zdaniem Wnioskodawcy, umowa regulująca wystawienie weksla nie może być interpretowane jako zawarcie umowy pożyczki pomiędzy stronami. Umowa pożyczki została zdefiniowana w art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U z 1964 r. nr 16 poz. 93 – dalej Kodeks cywilny). Z przepisu tego wynika, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Wystawienie weksli, do którego odnosi się umowa regulująca wystawienie weksla, jest natomiast regulowane przez zupełnie inny akt prawny – Prawo wekslowe. Ponadto weksel stanowi papier wartościowy, do którego odnoszą się przepisy szczególne zawarte w art. 921(6) – 921(16) Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że „wystawienie weksla” i zawarcie umowy pożyczki stanowią na gruncie Kodeksu cywilnego dwie odmienne instytucje prawne.

W odniesieniu do stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę należy zatem uznać, że z chwilą objęcia przez FIZ weksla własnego wystawionego przez Wnioskodawcę podstawą do uzyskania sumy wekslowej przez FIZ (ewentualnie indosatariuszy) jest wyłącznie weksel, traktowany jako papier wartościowy.

Dochodzenie zaś ewentualnej zapłaty sumy wekslowej zostanie poddane reżimom dotyczącym weksli, co oznacza chociażby, iż termin przedawnienia roszczenia z weksla będzie określany zgodnie z Prawem wekslowym a nie Kodeksem cywilnym.

W konsekwencji nie można zdaniem Wnioskodawcy uznać, że zapłata przez FIZ na rzecz Wnioskodawcy określonej kwoty pieniężnej w zamian za weksel własny Wnioskodawcy, jest wydaniem pieniędzy na podstawie umowy pożyczki bowiem zapłata ta jest dokonywana tylko i wyłącznie w związku z wystawieniem przez Wnioskodawcę abstrakcyjnego papieru wartościowego, jakim jest weksel. W konsekwencji, transakcja ta nie może podlegać opodatkowaniu na zasadach właściwych dla umowy pożyczki.

Wystawienie weksla własnego nie może być także utożsamiane ze sprzedażą weksla jako papieru wartościowego. Ze względu na to, że wystawienie weksla powoduje zaistnienie samoistnego stosunku zobowiązaniowego nie istnieje konieczność zawierania dodatkowej umowy cywilnoprawnej pomiędzy Wnioskodawcą a FIZ, na podstawie której weksel jest przenoszony. Analiza przepisów Prawa wekslowego prowadzi do wniosku, iż emisja weksla oraz jego objęcie nie następuje w wyniku zawarcia z wystawcą weksla umowy sprzedaży.

Umowa regulująca wystawienie weksla nie kreuje zatem jakiegoś dodatkowego, w stosunku do zobowiązania wekslowego, zobowiązania do zapłaty określonej kwoty pieniędzy. Obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniędzy wynikał będzie wyłącznie z wystawionego przez Wnioskodawcę weksla własnego.

Mając na uwadze powyższe, wystawienie weksla własnego przez Wnioskodawcę i jego objęcie przez FIZ, nie będzie powodować po stronie Wnioskodawcy obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

2.

Niezależnie od argumentacji przytoczonej w pkt 1, nawet gdyby uznać, iż w związku z wystawieniem przez Wnioskodawcę weksla własnego na rzecz FIZ dochodzi do zawarcia pomiędzy stronami umowy pożyczki (chociaż, jak wskazano w pkt 1 powyżej, twierdzenie takie jest całkowicie nieuzasadnione w stanie faktycznym opisanym przez Wnioskodawcę), to na Wnioskodawcy i tak nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Fundusze inwestycyjne są osobami prawnymi, których działalność regulowana jest ustawą z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U z 2004 r. Nr 146 poz. 1546 – dalej: „Ustawa o funduszach inwestycyjnych”). Wyłącznym przedmiotem działalności funduszy jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w określonych przypadkach również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Jednym z typów funduszy inwestycyjnych jest fundusz inwestycyjny zamknięty. Zgodnie z art. 153 ust. 1 pkt 1 Ustawy o funduszach inwestycyjnych, fundusz inwestycyjny zamknięty może, w zakresie swojej działalności oraz przy uwzględnieniu celu inwestycyjnego funduszu, udzielać pożyczek pieniężnych do wysokości nie wyższej niż 50% wartości aktywów funduszu, z tym że wysokość pożyczki pieniężnej udzielonej jednemu podmiotowi nie może przekroczyć 20% wartości aktywów funduszu.

Zgodnie z art. 5 ust 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarowi usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54 poz. 535 – dalej: „Ustawa o VAT”), opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Art. 15 ust. 1 i 2 Ustawy o VAT precyzuje, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza zaś w rozumieniu ustawy VAT obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

Z uwagi na harmonizację prawa podatkowego w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, należy mieć na uwadze przepis art. 2 ust. 1 lit. c Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. (dalej: „Dyrektywa”). Przepis ten stanowi, iż opodatkowaniu VAT podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze. Interpretacja tego przepisu powinna mieć na względzie również przepis art. 9 Dyrektywy, który definiuje pojęcie podatnika jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą bez względu na cel i rezultaty, a działalność gospodarczą jako wszelką podejmowaną działalność, a w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Regulacje Ustawy o VAT, definiujące podatnika VAT są właściwie tożsame z uregulowaniami z Dyrektywy. Natomiast nieco odmiennie, w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, została zdefiniowana działalność gospodarcza. Przepis ten stanowi, iż poza zakresem wskazanym w Dyrektywie działalność gospodarczą stanowią również czynności wykonane jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Tym samym, polska ustawa o VAT rozszerza definicję pojęcia działalności gospodarczej oraz zakres czynności będących przedmiotem opodatkowania VAT. Niemniej jednak na taką okoliczność zezwala sama Dyrektywa, która w art. 12 stanowi, iż za podatnika państwa członkowskie mogą uznać każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Co do zasady czynności dokonywane przez podmioty będą stanowiły działalność gospodarczą jeżeli są wykonywane w sposób ciągły, stały. Jednakże za działalność gospodarczą uznane zostanie również jednorazowe wykonanie czynności, gdy z okoliczności w jakich czynność została wykonana wynika zamiar dokonywania owych czynności w sposób częstotliwy. Zatem decydujące dla uznania udzielenia pożyczki za działalność gospodarczą, a w konsekwencji za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, będzie miał zamiar, jaki przyświecał pożyczkodawcy w chwili udzielenia pożyczki. Podobne stanowisko zajął WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 2 lipca 2009 r. (sygn. I SA/Wr 194/09), który stwierdził, co następuje:

„Podatnikiem VAT jest ten, kto dokonuje czynności handlu, produkcji, świadczenia usługi także wtedy, gdy czynność taka dokonywana jest przez niego jednorazowo, lecz w taki sposób, że wyraźnie wynika z niej zamiar handlu, produkcji, świadczenia usługi, tj. obiektywny zamiar prowadzenia takiej działalności”. .

Z dalszej treści uzasadnienia wyżej przytoczonego orzeczenia jasno wynika, iż działalność gospodarcza w rozumieniu przepisów ustawy VAT winna być prowadzona przez profesjonalistów. Wyłącznie czynności stanowiące działania podejmowane przez podatnika w charakterze podatnika VAT podlegają przepisom Dyrektywy oraz ustawy o VAT. W interpretacjach podatkowych często wskazuje się, iż podejmowanie czynności w charakterze podatnika VAT oraz podleganie w tym zakresie ustawie o VAT uzależnione jest od tego, czy podatnik działa w ramach obrotu nieprofesjonalnego czy profesjonalnego. Np Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 18 maja 2010 r. (sygn. ITPB2/436-64/10/TJ) stwierdził, że „podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne podejmowane w ramach obrotu nieprofesjonalnego, natomiast obrót zawodowy (profesjonalny) objęty został podatkiem od towarów i usług. Zatem, nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych te czynności cywilnoprawne, których dokonanie rodzi obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług.

Udzielanie pożyczek przez podatnika prowadzące działalność w zakresie usług finansowych (takiego jak FIZ) spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu VAT, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie bowiem pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie usług finansowych, w związku z jej prowadzeniem, bez wątpienia należy zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku VAT.

Czynności polegające na udzielaniu przez FIZ pożyczek pieniężnych świadczone poza systemem bankowym zaliczane są do grupy usług pośrednictwa finansowego, sklasyfikowanego w sekcji J dział 65 PKWiU, a tego rodzaju działalność mieści się w definicji działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy. Wobec powyższego udzielanie pożyczek przez FIZ podlega regulacjom zawartym w Ustawie o VAT.

Podstawowa stawka podatku zgodnie z przepisem art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT wynosi 22%. Jako odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania, zastosowanie obniżonej stawki podatku lub zwolnienie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług możliwe jest jedynie w przypadku wykonywania czynności ściśle określonych w Ustawie o VAT oraz w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do Ustawy o VAT. Stosownie zaś do poz. 3 powyższego załącznika, zawierającego wykaz usług zwolnionych od podatku, zwolnione są od podatku usługi zakwalifikowane do PKWiU – sekcja J ex (65-67) tj. usługi pośrednictwa finansowego, z wyłączeniem:

  1. działalności lombardów, z wyjątkiem usług świadczonych przez banki,
  2. usług polegających na oddaniu w odpłatne użytkowanie rzeczy ruchomej,
  3. usług doradztwa finansowego (PKWiU ex 67.13.10-00.20),
  4. usług doradztwa ubezpieczeniowego oraz wyceny dla towarzystw ubezpieczeniowych (PKWiU ex 67.20.10-00.20, -00.30), z wyjątkiem świadczonych przez zakład ubezpieczeń w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz świadczonych w tym zakresie przez podmioty działające w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń,
  5. usług ściągania długów oraz faktoringu,
  6. usług zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,
  7. usług przechowywania akcji, udziałów w spółkach lub związkach, obligacji i innych rodzajów papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy,
  8. transakcji dotyczących dokumentów ustanawiających tytuł własności,
  9. transakcji dotyczących praw w odniesieniu do nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe, udzielanie przez FIZ pożyczek należy, na gruncie Ustawy o VAT, klasyfikować jako świadczenie przez FIZ usług pośrednictwa finansowego zwolnionych z VAT. W konsekwencji, nawet gdyby uznać, że wystawienie przez Wnioskodawcę weksla własnego na rzecz FIZ jest de facto pożyczką udzieloną Wnioskodawcy przez FIZ, to udzielenie takiej pożyczki powinno zostać zaklasyfikowane na gruncie Ustawy o VAT jako świadczona przez FIZ usługa pośrednictwa finansowego zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.

Zgodnie natomiast z art. 2 pkt 4 lit. b Ustawy o PCC, podatkowi od czynności cywilnoprawnych nie podlegają czynności, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest zwolniona z podatku od towarów i usług (z wyjątkami dotyczącymi nieruchomości, umów spółki, sprzedaży akcji i udziałów, które jednak nie mają zastosowania w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym). Nawet zatem w przypadku, jeżeli uznane zostanie, że na skutek wystawienia weksla własnego Wnioskodawca zaciągnął pożyczkę od FIZ, czynność ta nie będzie powodować po stronie Wnioskodawcy obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Pożyczka taka będzie bowiem na gruncie VAT klasyfikowana jako świadczona przez FIZ usługa pośrednictwa finansowego zwolniona z VAT. Konsekwentnie, na mocy przytoczonego powyżej art. 2 pkt 4 lit. b Ustawy o PCC, pożyczka ta nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest, zgodnie ze złożonym wnioskiem, ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

  1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
  2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
  3. (uchylona),
  4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
  5. umowy dożywocia,
  6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
  7. (uchylona),
  8. ustanowienie hipoteki,
  9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
  10. umowy depozytu nieprawidłowego,
  11. umowy spółki;

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Podstawą prawną emisji weksli są przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 ze zm.). Weksel jest dokumentem stanowiącym bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej osobie, w określonym terminie i miejscu przez wystawcę weksla lub osobę przez niego wskazaną, określonej na wekslu sumy pieniędzy.

Emisja weksla własnego jest zdarzeniem powodującym określone prawa i obowiązki, a mianowicie po stronie nabywcy powstaje powinność wpłaty kwoty nabycia, natomiast dla wystawcy bezwarunkowy obowiązek zapłaty (po okazaniu) określonej w nim kwoty pieniężnej, czyli zobowiązanie do wykupu weksla po jego okazaniu.

Zobowiązanie wekslowe odrywa się od sytuacji faktycznej, która była podstawą do wystawienia i wręczenia weksla nabierając charakteru samodzielnego i abstrakcyjnego. W szczególności ma to miejsce w sytuacji, gdy wystawiony weksel nie spełnia roli zabezpieczającej lecz jest samoistnym stosunkiem zobowiązaniowym.

Należy wskazać, iż art. 1 ust. 1 określający zakres przedmiotowy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera enumeratywny katalog czynności, których dokonanie powodować będzie konieczność zapłaty podatku. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem nawet, jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione. jednakże należy zaznaczyć, że o zakwalifikowaniu danej umowy do umów podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje nazwa, ale treść umowy.

Wyemitowanie dłużnego papieru wartościowego jakim jest weksel własny w niniejszej sprawie łączyć się będzie z otrzymaniem określonej sumy pieniężnej od nabywcy weksla.

Reasumując stwierdza się, iż czynność wystawienia weksla własnego na rzecz FIZ i zapłata przez FIZ za wystawiony weksel Wnioskodawcy, w świetle powołanych wyżej przepisów nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Fakt ten nie musi jednak oznaczać, że opodatkowaniu nie będą podlegały również czynności cywilnoprawne, w związku z zawarciem których wystawiony zostanie weksel. Jeżeli zatem nabycie weksla w zamian za określoną kwotę pieniężną nosiło będzie znamiona czynności określonych w art. 1 ust. 1, to wówczas będzie rodzić dla Wnioskodawcy skutki podatkowe pod warunkiem, że to na nim zgodnie z art. 4 ustawy będzie ciążył obowiązek podatkowy. Należy nadmienić, iż jeżeli nabycie weksla w zamian za określoną kwotę przybierze postać jednej z umów podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz umowa ta będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub będzie zwolniona z tego podatku, czynność ta będzie mogła korzystać z wyłączenia z opodatkowania podatkiem zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy, z uwzględnieniem wyjątków zawartych w tym przepisie.

Odnosząc się do argumentacji Wnioskodawcy opartej na treści wskazanych: postanowień, interpretacji oraz wyroków w uzasadnieniu własnego stanowiska, należy stwierdzić, iż co do zasady wiążą one w sprawie, w której zostały wydane i nie są źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Tym samym nie stanowią podstawy prawnej przy wydawaniu interpretacji.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Speak Your Mind

*