Jest to bardzo trudne pytanie. Próbowałem się skontaktować z kilkoma notariuszami w celu uzyskania informacji na temat praktycznej strony dokonywania protestów wekslowych.

Niestety nie mam doświadczeń związanych z protestem weksla, i – co gorsza – nie znam nikogo kto taki protest robił. Jest to obecnie bardzo egzotyczna sprawa. Może starsi stażem notariusze mogliby coś na ten temat powiedzieć…

Sprawa wygląda rzeczywiście na beznadziejną. Na jednej ze stron internetowych przeczytałem, że kancelaria notarialna mająca doświadczenie w dokonywaniu protestów weksla, wykonuje ich jeden-kilka rocznie.

Niewątpliwie powodem tego stanu rzeczy jest:

– mała popularność weksli

– mała ilość weksli zawierających indosy (jako warunek konieczny zasadności dokonywania protestu)

– zwyczaj wystawiania weksli z klauzulą „bez protestu”.

Tym bardziej byłoby miło znaleźć notariusza-praktyka, który być może coś o protestach weksli chciałby powiedzieć. Jako piękny przykład proszę spojrzeć na ten przedwojenny protest wekslowy:

Takie pytanie otrzymałem od jednego z czytelników bloga. Klauzula „bez protestu”, zwalnia wierzyciela z konieczności wykonywania protestu z powodu niezapłacenia weksla, w sytuacji, kiedy chciałby on dochodzić należności nie tylko od wystawcy weksla własnego, ale również od indosantów.

Weksel to nie jest „druk”, w którym odpowiednie słowa umieszcza się w odpowiednich rubrykach, a umowa, której treść może być swobodnie modyfikowana przez wystawcę. Ważne jest jedynie, aby treść weksla była zgodna z regułami prawa wekslowego.

Klauzulę „bez protestu” najczęściej umieszcza się w wekslu w następujący sposób:

Kraków, dnia 16 sierpnia 2010r. Dnia 30 sierpnia 2010r. zapłacę bez protestu za ten weksel na zlecenie Jana Kowalskiego sumę 1000zł. Płatny w Krakowie.

Należy jednak zauważyć, że klauzula ta może znaleźć się w dowolnym innym miejscu weksla, byle by tylko była objęta podpisem wystawcy, czyli znajdowała się ponad nim. Może być zarówno wkomponowana w tekst ze zobowiązaniem zapłaty, jak i zostać umieszczona jako samodzielna informacja poza głównym tekstem weksla:

Przykład 1.

Kraków, dnia 16 sierpnia 2010r. Bez protestu dnia 30 sierpnia 2010r. zapłacę za ten weksel na zlecenie Jana Kowalskiego sumę 1000zł. Płatny w Krakowie.

Przykład 2.

Kraków, dnia 16 sierpnia 2010r. Dnia 30 sierpnia 2010r. zapłacę za ten weksel na zlecenie Jana Kowalskiego sumę 1000zł. Płatny w Krakowie.

Bez protestu.

Klauzula ta może być umieszczana również przez samych indosantów, w trakcie dokonywania przez nich indosu. Wówczas indos taki brzmi następująco:

Ustępuję bez protestu na zlecenie Adama Nowaka.

Indos z klauzulą „bez protestu” oznacza, że należności można dochodzić od tego konkretnego indosanta, w przypadku braku dokonania protestu, nawet jeśli ogólnie weksel nie został zaopatrzony w tą klauzulę przez wystawcę.

Protest. Weksel bez protestu. Firma wystawiła mi weksel bez protestu, więc nie będzie mogła zgłaszać zarzutów. Jest to popularny termin występujący w prawie wekslowym, który jednocześnie budzi najwięcej kontrowersji z uwagi na jego dwuznaczność.

Faktycznie, w języku potocznym bez protestu oznacza: bez sprzeciwu, bez odwołania, bez zmiany swojego zdania (ostre wystąpienie przeciw działaniu uważanemu za niesłuszne – za sjp.pwn.pl).

W prawie wekslowym pojęcie protestu ma jednak odmienne znaczenie.

Protest jest to notarialnie stwierdzony fakt niezapłacenia wekslu. Jego sporządzenie jest warunkiem koniecznym dla możliwości dochodzenia należności od indosantów (ale nie od trasata, albo od wystawcy weksla własnego). Jak każda czynność wykonywana przez notariusza, jest ona płatna. Bezpośrednio płaci za nią posiadacz wekslu oddawanego do protestu, należności tej może jednak dochodzić od dłużnika. Aktualnie (2011r.) maksymalny koszt protestu weksla wynosi 5zł plus 0,5% nadwyżki ponad 1000zł sumy wekslowej, ogólnie nie więcej niż 2500zł. Do tego dochodzi koszt wyjazdu poza kancelarię notariusza w wysokości do 50zł za każdą godzinę.

Nieraz dłużnikowi może zależeć, aby protest nie był dokonywany. Może wówczas na wekslu umieścić klauzulę bez protestu (lub podobną, np. bez kosztów). Wówczas akt protestu zastępuje samo przedstawienie weksla do zapłaty, które – dokonane w terminie – umożliwia dochodzenie należności również od indosantów, jeśli na danym wekslu takowi występują.

Z uwagi na fakt, że większość weksli nie posiada indosów (a tylko wówczas jest potrzeba wykonania protestu w przypadku niezapłacenia), nadto dużo weksli jest wystawianych z klauzulą bez protestu, dokonywanie protestów jest obecnie bardzo rzadkie.

Pochodzenie historyczne protestu wekslowego

Protest jest pochodzenia bardzo odległego, znany był już bowiem w XII wieku. Źródła jego należy szukać w małym rozpowszechnieniu w tych czasach sztuki pisania. Wierzyciel, który chciał zaprotestować przeciwko nieotrzymaniu przezeń zapłaty, nie umiejąc sam pisać, zwracał się do skryby o napisanie mu stosownego oświadczenia, które następnie wręczał adresatowi.

Według dzisiejszych pojęć, protest jest aktem publicznym (notarialnym), za pomocą którego posiadacz weksla w razie odmowy przyjęcia lub zapłaty weksla, jak również w przypadku powstałych z winy dłużnika braków, stwierdza niewykonanie zobowiązania lub jego braki.

Jako akt uroczysty, protest nie może być zastąpiony żadnym innym środkiem dowodowym, wskutek czego dla stwierdzenia okoliczności, które w myśl ustawy mają być stwierdzone protestem, nie mogą być dopuszczone ani zeznania świadków, ani nawet pisemne oświadczenie ze strony dłużnika.

(Stanisław Janczewski, „Prawo Handlowe, wekslowe i czekowe”)