Za zaginiony weksel sąd nie odpowiada…

Jeżeli po wydaniu nakazu zapłaty zaginął z akt sprawy sądowej weksel, na podstawie którego nakaz wydano, wierzyciel wekslowy w postępowaniu toczącym się w wyniku wniesienia zarzutów może powoływać się na odpowiedzialność wekslową dłużnika jedynie po przedstawieniu postanowienia sądu o umorzeniu zaginionego weksla (Orzeczenie Sądu Najwyższego Izba Cywilna IV CKN 395/01)

Fragment uzasadnienia: Podobnie przedstawia się sytuacja, w której weksel zaginął z akt sądowych już po wydaniu na jego podstawie nakazu zapłaty, przed rozpoznaniem wniesionych zarzutów. Wbrew stanowisku Sądu Apelacyjnego, wierzyciel wekslowy, który złożył weksel do akt sądowych w celu dochodzenia swoich uprawnień, nie przestaje być posiadaczem weksla, a w razie zaginięcia weksla z akt jest „tym, komu weksel zaginął” w rozumieniu art. 96 prawa wekslowego. Nawet jeśli weksel zaginął z akt po wydaniu nakazu zapłaty, jeśli toczy się dalsze postępowanie w wyniku wniesionych zarzutów, wierzyciel wekslowy może w tym postępowaniu powoływać się na odpowiedzialność wekslową dłużnika jedynie po przedstawieniu postanowienia sądu o umorzeniu zaginionego weksla. W dalszym postępowaniu, po przedstawieniu takiego postanowienia, rozpoznawane są także zarzuty dłużnika zgłaszane na podstawie art. 16 prawa wekslowego,  przeciwko istnieniu jego zobowiązania wekslowego (por. uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 1936 r., C II 1697/36, OSP 1937, poz. 587).

Przedstawienie postanowienia o umorzeniu zaginionego weksla nie jest natomiast konieczne, gdy swoich praw z weksla dochodzi remitent wobec wystawcy weksla własnego, powołując się także na istnienie stosunku zobowiązaniowego wynikającego z prawa cywilnego, stanowiącego podstawę wystawienia weksla, a dłużnik wekslowy w zarzutach od nakazu zapłaty podniósł zarzuty osobiste odnoszące się do stosunku podstawowego. Wówczas spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę prawa cywilnego, w którym nie chodzi już o wykonywanie praw z weksla, a zatem dokument ten nie jest niezbędny dla rozstrzygnięcia stosunku cywilnoprawnego leżącego u podstaw wystawienia weksla i rozstrzygnięcia sporu, który stał się sporem cywilnoprawnym.

Mój komentarz

Wierzyciel, chcąc dochodzić należności z weksla, musi zaufać sądowi i przedstawić oryginał weksla. W praktyce bywa on zazwyczaj wyjmowany z akt sprawy i deponowany w bezpiecznym miejscu, aby strony nie miały do niego dostępu podczas przeglądania akt. Zdarza się jednak (mam nadzieję, że tylko zdarzało), iż weksel nie był chroniony i uległ zniszczeniu lub został ukradziony.

W Sądzie Okręgowym w Warszawie jedna z aplikantek, przeglądając akta sprawy, zjadła weksel wyjęty z akt sądowych i popiła go coca-colą. Odzyskanie tego dokumentu było niemożliwe. (link)

Warto zatem zachować dla siebie choćby kserokopię weksla, w sytuacji gdy jesteśmy zmuszeni do „rozstania” się z nim. W szczególności dotyczy to sytuacji, kiedy musimy przesłać weksel pocztą (listem poleconym, kurierem itp.), zarówno, jeśli jesteśmy dłużnikiem wekslowym, jak i wierzycielem.

Jeśli jesteśmy wierzycielem, umorzenie weksla umożliwi nam dochodzenie wynikających z niego praw, jeśli jesteśmy dłużnikiem, uniemożliwi wykorzystanie weksla przez przypadkowego znalazcę.

Przeczytaj również: Co zrobić, jak zaginie weksel?