Zadzwonił dziś do mnie klient, z którym współpracowałem ze dwa lata temu: Panie Leszku, pożyczyłem koledze pieniądze, na umowę ustną, a teraz nie mogę ich odzyskać, czy coś można zrobić? Pierwsze pytanie było „ile pożyczyłeś?” Na szczęście było to tylko 500zł, jest potwierdzenie w postaci przelewu bankowego z tytułem „pożyczka”, co powinno wystarczyć w razie ewentualnego sporu sądowego.

Warto pamiętać, że kwota 500zł jest maksymalną sumą, którą w przypadku umowy pożyczki można dowodzić inaczej niż w formie pisemnej (czyli np. zeznaniami świadków).

Dlaczego jednak nie zastosowano umowy? Szkoda czasu. Umowa pożyczki jest zbyt skomplikowana, aby ją pisać w prostych sprawach życia codziennego.

Czyż nie łatwiej byłoby sporządzić najprostszy weksel? Obecnie nie trzeba do tego ani blankietu (zresztą nigdy nie trzeba było), ani płacić opłaty skarbowej.

Człowiek uczy się od urodzenia. Funkcje modeli aparatów, konfiguracje komputerów, przeliczanie netto-brutto, niektórzy nawet sami PITa sobie rozliczą, a weksla wystawić nie potrafią. Jak usprawiedliwić takie braki w edukacji?

Wystarczy napisać

Zakopane, 7 września 2010r. Dnia 30 września 2010r. zapłacę
za ten weksel na zlecenie Aldony Małolepszej sumę 500zł.
Płatny w Zakopanem.  {podpis}

Tylko tyle i aż tyle. Trzy zdania. Pół minuty pisania. Jak pożyczasz telewizor, albo samochód, też możesz się zabezpieczyć wekslem.

Pożyczyłem bez umowy – google – 49600 wyników.

Myślenie ma przyszłość! ;)

Zobacz również: wzory weksli w formacie PDF

W obrocie gospodarczym często stosuje się tzw. kredyt kupiecki. Zabezpieczeniem jest zazwyczaj podpisana przez kontrahenta faktura z odroczonym terminem płatności.

A może zamiast podpisywania faktury lepiej będzie podpisać weksel? Działanie takie ma kilka zalet:

1/ Wekslem wystawionym przez dłużnika można płacić w kolejnych transakcjach. Im więcej kolejnych kontrahentów, tym większa szansa otrzymanie zapłaty przez ostatniego posiadacza weksla. Przyjmowanie zapłaty wekslem ma sens zwłaszcza wówczas, jeśli dłużnikiem jest firma o uznanej wiarygodności finansowej. Można wówczas zaproponować o wiele dłuższe terminy płatności, bowiem otrzymany w zamian weksel można od razu wykorzystać do płatności w kolejnej transakcji.

2/ Nieraz firmy odwlekają płatności za fakturę, zgłaszając reklamacje do otrzymanej usługi lub towaru, W przypadku weksla sprawa jest prosta – za weksel trzeba bezwarunkowo zapłacić. Ewentualne reklamacje to już odrębna sprawa, która nie wpływa co do zasady na obowiązek zapłaty sumy wekslowej.

3/ Opłata sądowa od należności dochodzonej z weksla jest obniżona i wynosi jedynie 1/4 standardowej opłaty (która wynosi 5% dochodzonego roszczenia). Ponadto dłużnik – jeśli będzie chciał wnieść zarzuty – musi dopłacić brakujące 3/4 opłaty sądowej.

4/ W przypadku nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (wydanym na podstawie weksla), można dokonać od razu komorniczego zabezpieczenia należności (postępowanie zabezpieczające). Po upływie 2-tygodniowego terminu na zaspokojenie roszczenia, należność może być egzekwowana, choćby dłużnik złożył zarzuty!

5/ W prosty sposób możemy mieć weksel wystawiony przez firmę i jednocześnie poręczony przez osobę prywatną (np. przez prezesa spółki). Jest to ważne w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które często same nie mają żadnego majątku i nie są wiarygodne finansowo.

Jako osoba zajmująca się zawodowo windykacją wierzytelności, wiem że bardzo dużo transakcji nie jest w odpowiedni sposób zabezpieczana pod względem późniejszej płatności. Weksel jest prostym dokumentem, którym możemy zwiększyć prawdopodobieństwo odzyskania należności, w o wiele lepszy sposób, niż popularnie stosowane sposoby (np. podpisane faktury, umowy pożyczki itp.).

Każdy weksel, po nadejściu jego terminu płatności, powinien być przedstawiony do zapłaty osobie, która go wystawiła (w przypadku weksla własnego). Jest to warunek konieczny, aby można było dochodzić należności z weksla. Brak przedstawienia weksla do zapłaty skutkuje brakiem obowiązku zapłaty sumy wekslowej przez dłużnika, aż do dnia przedstawienia mu weksla.

Przedstawienie do zapłaty, w praktyce zgodnej z wymogami prawa wekslowego powinno się odbywać w ten sposób, że weksel, jeśli jest płatny np. w miejscu zamieszkania lub w siedzibie dłużnika (a tak jest w większości sytuacji), winien być dłużnikowi przyniesiony do mieszkania lub siedziby, tam okazany i zapłacony, lub też nie. Nie można prawnie zmuszać dłużnika, by poszukiwał swego weksla gdzie indziej, niż w miejscu płatności. Opierając się na tym, należy stwierdzić, że stosowane nieraz w praktyce „wezwanie do zapłaty” jest z prawnego punktu widzenia zupełnie obojętne i niewykupienie przez dłużnika weksla, który mu w miejsce płatności przyniesiony nie został, żadnych skutków prawnych pociągać za sobą nie może.

Terminem na przedstawienie weksla do zapłaty jest dzień określony jako termin płatności, lub jedne z dwóch następujących po nim dni powszednich. Jeśli wierzyciel spóźni się z przedstawieniem weksla do zapłaty, nie oznacza to, że nie może żądać zapłaty. Dłużnik jednak nie musi płacić natychmiast, a może mieć czas na zebranie gotówki (np. tydzień, do najbliższej wypłaty itp.) Dłużnik popada w zwłokę od razu, jeśli nie płaci za weksel przedstawiony mu do zapłaty, choćby nawet przedstawienie odbyło się po terminie płatności, jednakże warto w tym przypadku dojść do porozumienia ze zobowiązanym i dać mu czas na zapłatę „niezwłocznie”, czyli bez zbędnej zwłoki (np. w ciągu tygodnia, do najbliższej wypłaty itp.).

Na wekslu można też określić osobę trzecią (tzw. domicyliata), której zadaniem będzie zapłata za weksel ze środków, które otrzyma od wystawcy. Domicyliatem może być bank, albo osoba prywatna, co do której strony umówią się, że będzie u niej płatny weksel. W takim przypadku weksel należy przedstawić do zapłaty właśnie domicyliatowi.

Weksel jest dokumentem ściśle sformalizowanym przez prawo wekslowe. Jakikolwiek zapis, który byłby z nim niezgodny, skutkuje nieważnością weksla.

W praktyce obrotu wekslowego spotykam się z kilkoma dosyć częstymi błędami:

1. Weksel może posiadać tylko jedną datę płatności. Należy zatem wskazać konkretny dzień, w którym ma nastąpić zapłata, np.:

„Zapłacę 17 grudnia 2010r. za ten weksel…” (poprawne)

albo:

„Za okazaniem zapłacę…” (poprawne)

Niekiedy – stosując analogię do innych umów – można spotkać błędne weksle z terminem płatności oznaczonym w formie „Do dnia 17 grudnia…„ (niepoprawne). Dokument taki posiada wiele następujących kolejno po sobie terminów płatności, a więc nie jest wekslem!

2. Weksel własny jest bezwarunkowym przyrzeczeniem zapłaty. Nieważnym będzie zatem weksel, w którym wystawca będzie stawiał warunek, po zajściu którego będzie płacił (np. „zapłacę za ten weksel po otrzymaniu towaru”).

3. Niekiedy chcemy wystawić weksel, którego posiadacz (czyli remitent) nie będzie miał prawa do dalszej sprzedaży wekslu. W dokumencie takim powinniśmy umieścić klauzulę „nie na zlecenie„. W internecie można znaleźć błędne przykłady takiego weksla:

„zapłacę za ten weksel na zlecenie Jana Kowalskiego, ale nie na jego zlecenie„

Powyżej następuje sprzeczność – weksel jest wystawiony zarówno  na zlecenie, jak i nie na zlecenie. Dokument taki nie może być wekslem.

Prawidłowe sformułowanie powinno wyglądać następująco: „zapłacę za ten weksel na rzecz Jana Kowalskiego sumę 100zł, ale nie na jego zlecenie„.

Kiedyś (przed 2007r.) stosowało się do tego specjalne blankiety urzędowe, które miały już w sobie opłatę skarbową. Obecnie od weksli nie pobiera się opłaty skarbowej, co oznacza, że do ich wystawienia wystarczy kartka papieru, drukarka, oraz długopis w celu ich podpisania.

Istnieje wiele  wariantów treści weksla, w zależności od potrzeb. Jednak najczęściej stosowanym (oprócz in blanco) jest tak zwany weksel zupełny, czyli dokument w całości wypełniony przez osobę, która go wystawia, mający na celu złożenie prawnie wiążącej obietnicy zapłaty określonej sumy określonej osobie w określonym czasie.

Weksel może wyglądać następująco:

Warszawa, dnia 15 listopada 2009r.
Dnia 15 lutego 2010r. zapłacę za ten weksel na zlecenie Jana Kowalskiego
sumę pięćset złotych. Płatny w Warszawie.
(podpis)

Taki weksel możemy przyjąć w miejsce zapłaty za fakturę, lub też jako
zabezpieczenie udzielonej pożyczki. Zawiera wszystkie niezbędne elementy
określone w prawie wekslowym, czyli:
– miejsce wystawienia (Warszawa)
– datę wystawienia
– przyrzeczenie zapłaty oraz słowo weksel w treści dokumentu
– oznaczenie osoby, na czyją rzecz zapłata będzie dokonana (Jan Kowalski)
– oznaczenie kwoty słownie
– oznaczenie miejsca płatności (co do zasady powinno to być miejsce
zamieszkania lub siedziba wystawcy)
– podpis wystawcy

Ważne jest, aby na wekslu podpisała się odpowiednia osoba. Jeśli wystawcą jest osoba fizyczna (prywatnie, lub prowadząca działalność gospodarczą), wystarczy jej własnoręczny podpis. W przypadku spółek prawa handlowego podpisać się muszą członkowie zarządu pod pieczątką firmową lub pod napisanymi danymi spółki w takiej konfiguracji,  jaka wynika z KRSu. Jeśli za spółkę podpisze się osoba nieuprawniona (np. pracownik), osoba taka odpowiada za ten  weksel prywatnie.

Przyjęło się, że weksel jest podpisywany czytelnie – przynajmniej nazwiskiem. Wynika to z faktu, że dokument taki może krążyć wśród różnych osób i dobrze jest, jeśli z samego podpisu od razu da się wywnioskować, kto go złożył. Jednakże dopuszczalne jest stosowanie podpisu nieczytelnego, jeśli jest on zwykle używany przez osobę go składającą. W dobrym zwyczaju jest wtedy napisać czytelnie kto ten podpis złożył.

W kolejnym wpisie opisuję najczęstsze błędy, z którymi spotykam się w źle wystawionych wekslach. Skutkuje to wtedy nieważnością takiego dokumentu, więc warto o tym wcześniej wiedzieć.